Steeds meer animo voor kleine windmolens, beleid is divers

Bij de bouw van een kleine windmolen op boerenerf is in Gelderland en Overijssel het beleid per gemeente erg verschillend. Zo is er bijvoorbeeld in Arnhem geen beleid en mag in Ede een kleine windmolen geplaatst worden tot 30 meter ashoogte en deels buiten het bouwvlak.

In Overijssel wisselt het van geen beleid naar een maximale ashoogte van 15 meter binnen het bouwvlak. In een enkele gemeente mag een kleine windmolen maximaal 25 meter ashoogte hebben.

De gemeente Buren stemde onlangs in met de bouw van twintig windmolens met een maximale tiphoogte van 25 meter. Andere gemeenten komen pas in actie als een agrariër een aanvraag doet voor de bouw van een kleine windmolen op eigen erf.

Eric Koetsier, coördinator vergunningen bij Rengineers/Bestwatt in Barneveld, verbaast zich over het wisselende beleid. 'In Friesland en Groningen mag je een windmolen van 15 meter bouwen. In Gelderland en Overijssel lopen de regels sterk uiteen. En omdat in Gelderland op dit moment geen ontheffingen voor de Wet natuurbescherming worden afgegeven, loopt het in deze provincie erg stroef. Het argument is dat het aantal slachtoffers onder vogels en vleermuizen zoveel mogelijk moet worden voorkomen.'

Plaatsing van windmolen

Volgens Koetsier is het lastig te garanderen dat er geen enkele vogel of vleermuis tegen een molen vliegt. Maar er kan wel rekening worden gehouden met de plaatsing van de molen, zodat dit zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Gelderland geeft aan dat er in het geval van kleine erfmolens wel een andere oplossing is: het plaatsen van zonnepanelen. Die hebben minder negatieve effecten op diersoorten. Koetsier: 'Ze vergeten hier dat er door de problemen met het energienet vaak niet teruggeleverd kan worden en er in de winter, als de zon niet of minder schijnt, ook veel verbruik is.'

Een voorbeeld van tegenwerkende overheden is de situatie op het bedrijf van pluimveehouder Eddy Hoftijzer in het Gelderse Hengelo. Hij liet in januari 2022 twee EAZ-windmolens van 15 meter hoog bouwen op zijn erf. De gemeente Bronckhorst verleende een vergunning, maar de provincie stak daar een stokje voor omdat de pluimveehouder met zijn turbines de Wet natuurbescherming overtreedt.

Omwonenden

Het balletje kwam aan het rollen nadat omwonenden de vergunning van zijn windturbines in twijfel trokken. Volgens de provincie is er een grote kans dat de windmolens vogels en vleermuizen doden en dat is in strijd met de Wet natuurbescherming. Het is onzeker of de twee windmolens ooit nog in gebruik worden genomen.

In dezelfde gemeente heeft Guido Hilhorst, melkveehouder in Hummelo, positieve ervaringen met eenzelfde type windmolen van EAZ. Binnen de gemeente Bronckhorst volstond een omgevingsvergunning. De solitaire windmolen staat nu drie jaar op zijn erf.

Spijt heeft Hilhorst niet van de investering, al valt de opbrengst van de windmolen wat tegen. Hij vermoedt dat het nabijgelegen bosgebied voor opwaartse wind zorgt, waardoor de wind niet optimaal voor de molen beschikbaar komt. Achteraf gezien had hij de windmolen liever iets verder van zijn erf geplaatst. De gemeente Bronckhorst staat dat nu wel toe, maar in de periode dat hij zijn aanvraag indiende was dat nog niet aan de orde.

'Door te kiezen voor zonnepanelen en een windmolen kan ik alle opgewekte stroom zelf gebruiken en hoef ik jaarrond minder stroom af te nemen van het net', zegt de melkveehouder. Hij verbruikt jaarlijks op zijn bedrijf en privé zo'n 35.000 kilowatt. De zonnepanelen leveren hem globaal 25.000 kilowatt op en de windmolen ruim 11.000.

Volgens projectleider Erik de Jonge van DLV Advies houdt het wisselende beleid de energietransitie tegen. 'Zonnepanelen leveren vooral overdag en met name in de zomer elektriciteit op. Mensen die al zonnepanelen hebben, overwegen nu vaker er een kleine windmolen bij te zetten voor de energievoorziening in de winter.'

Donker tijdens melken

Een combinatie van zonnepanelen en een windmolen resulteert volgens De Jonge in een gelijkmatigere opwekking van energie, verdeeld over een etmaal. 'Als je traditioneel melkt, heb je minder aan zonnepanelen. Het is vaak donker als je aan het melken bent.'

De Jonge ziet een groot verschil in regelgeving bij de investering in zonnepanelen en kleine windmolens. 'Bij zonnepanelen is, in tegenstelling tot kleine windmolens, wel heel duidelijk wat wel en niet mag. Het is krom dat hier geen lijn in zit.'

Meer belangstelling

Koetsier merkt een toenemende belangstelling van boeren voor kleine windmolens, in veel gevallen in combinatie met zonnepanelen. 'Agrariërs zijn steeds meer bezig met verduurzaming. Ze willen zelfvoorzienend worden en meer zekerheid.'

De hoge energieprijzen van afgelopen jaar spelen hierbij een rol. Het verbruik is vaak zo hoog dat dit met alleen zonnepanelen niet opgewekt kan worden, vooral door de problemen met het energienet. Koetsier: 'Een mix van zonnepanelen en een windmolen past dan beter bij hun verbruik. De energie die wordt opgewekt wordt voor het grootste deel direct gebruikt. Zeker met het vervallen van het salderen past een windmolen hier goed bij.'

Een kleine windmolen op je erf: waar moet je op letten?

Ben je je als agrarisch ondernemer aan het oriënteren op de investering in een kleine windmolen op je erf, bekijk dan vooraf goed wat de mogelijkheden zijn wat betreft beleid, windsnelheid, bebouwing in de omgeving, energieverbruik en netaansluiting.

De regels over ashoogte, wieklengte en landelijke inpassing lopen zeer uiteen. Leveranciers van windmolens hebben hier doorgaans kennis van en ervaring mee.

Vergunning aanvragen

De aanvraag voor een bouw- en milieuvergunning is een belangrijk onderdeel van het traject. In sommige gemeenten kan een normale procedure worden gevolgd, maar soms worden aanvullende onderzoeken gevraagd. De procedure tot het verlenen van een vergunning verschilt per gemeente en gebied.

Gemiddeld genomen omvat een bouw- en milieuvergunningsaanvraag de volgende zaken:
• Het bepalen van de voorkeurslocatie voor de windmolen en overleg met de welstandscommissie
• De bestemmingsplanregels van de gemeente bepalen welke aanvullende onderzoeken benodigd zijn
• Geotechnische analyse van de ondergrond om het type fundament te bepalen
• Akoestisch onderzoek, wat vaak een verplicht onderdeel is van de vergunningaanvraag
• Ecologisch onderzoek om de flora en fauna in de omgeving in kaart te brengen
• Het in beeld brengen van de eventuele slagschaduw