Melkveehouder verruilt Natura 2000 Veluwe voor Drenthe

Het melkveebedrijf van Jan en Karin Overeem in het Gelderse Ermelo lijkt een schoolvoorbeeld van natuurinclusief boeren. De 130 koeien beschikken over een potstal en worden automatisch gemolken. Alle grond van het bedrijf ligt in Natura 2000-gebied Veluwe. Dat brengt beperkingen met zich mee. 'Grote verschillen in de kwaliteit van de graslandgewassen zijn het vervolg', zegt Jan Overeem.

'Maaien kan vijf eindproducten opleveren: kuilgras dat geschikt is voor melkkoeien, pinkenvoer, hooi voor paarden, strooisel voor de potstal en, als alles tegenzit, compost. Het is een gepuzzel, maar we redden ons er aardig mee. Al is het bewerkelijk en zorgen beperkingen als niet bemesten en later maaien ervoor dat het aandeel strooisel en compost geleidelijk toeneemt. Overlast door edelherten en zwijnen die alles op de kop zetten, speelt ook een rol', licht de melkveehouder toe.

Familiebedrijf

Het pachtbedrijf van Overeem bevindt zich op Landgoed Staverden, onderdeel van Geldersch Landschap & Kasteelen. 'Onze familie boert hier al 83 jaar. Zelf ben ik de derde generatie. Verplaatsen naar elders is dan ook niet iets wat je zomaar doet', vindt Overeem. In de loop der jaren heeft hij het bedrijf flink ontwikkeld, onder meer omdat hij de kans kreeg steeds meer grond te pachten.

Waarom dan toch die stap? 'Ik richt mijn blik op de toekomst. Enkele factoren maken dat onze kansen op deze plek afnemen. We krijgen te maken met een bemestingsvrije zone van 250 meter langs de Staverdense Beek. Onze 10 hectare huiskavel valt daarbinnen. Sinds 2019 beschikken we over een vergunning om een nieuwe emissiearme stal te bouwen waardoor we onze potstal minder intensief zouden kunnen gebruiken. Onze verpachter weigerde mee te werken aan de realisatie van de stal', licht de melkveehouder toe.

Biologisch

Overeem heeft gekeken naar de overstap naar biologische bedrijfsvoering. 'Je zou zeggen dat biologisch boeren hier goed past. Maar juist door alle beperkingen valt dat tegen. Omdat we in een Natura 2000-gebied zitten, mogen we grasland niet scheuren. Dat maakt het lastig om grasklaver te telen. Dat heb je als biologische melkveehouder nodig.'

De bedenkingen bij Jan en Karin Overeem en beoogd opvolger zoon Pieter over een agrarische toekomst op Landgoed Staverden groeiden. 'Stoppen zag ik nooit als optie', zegt Jan Overeem. 'Dat ligt niet in mijn aard en ik wil graag het familiekapitaal dat we hier opbouwden, doorgeven aan een volgende generatie.'

Voorzichtig oriënteerden de ondernemers zich de afgelopen jaren op een mogelijke bedrijfsverplaatsing. 'Dat kwam in een stroomversnelling, toen een makelaar ons tipte over de aanstaande verkoop van een melkveebedrijf in het Drentse Zwiggelte. Eigenlijk kwam die tip voor ons te vroeg. Ook verkeerden we in de veronderstelling dat een bedrijf kopen voor ons er niet in zou zitten', zegt Overeem.

'Toch zijn we met onze verpachter in gesprek gegaan. Kort gezegd: die zag ons vertrek wel zitten. Er waren afspraken te maken over een vergoeding voor beëindiging van de pacht, gebouwen en ammoniakrechten. Zo kwam alles in beweging en zijn we verder in gesprek gegaan met de verkoper van het bedrijf in Zwiggelte', legt de ondernemer uit.

Transitiejaar

Sinds januari is Overeem eigenaar van het nieuwe bedrijf. De 70 hectare bijbehorende grond is deels eigendom, deels pacht. Dit jaar heeft Overeem ook het bedrijf in Ermelo nog. '2023 is een transitiejaar. We bouwen onze activiteiten in Ermelo af en maken een nieuwe start in Zwiggelte. Pieter runt het bedrijf in Zwiggelte. Vorig jaar heeft hij een paar maanden meegelopen met de oude eigenaar, zodat hij het er al redelijk kent.'

Dochter Anne Jen Overeem, die bezig is met afstuderen aan de agrarische hogeschool in Dronten, houdt het bedrijf in Ermelo draaiende. Broer Jan Ruben helpt mee op beide locaties. 'Zelf pendel ik heen en weer tussen Ermelo en Zwiggelte. Karin en ik hopen in mei naar Drenthe te verhuizen', zegt Jan Overeem.

Spannende tijd

Kortom, het is een drukke en spannende tijd voor de familie Overeem. 'Van een situatie waarin we niet van de bank afhankelijk waren, zijn we in een situatie gekomen waarbij ik wakker moet liggen als de melkprijs onder de 40 cent zakt', zegt Jan Overeem. Karin Overeem relativeert: 'Ach, jij hebt wel voor hetere vuren gestaan.'

Overeem ziet de verplaatsing naar Drenthe als een goede ondernemerskeuze, maar benadrukt dat de toekomst zal leren of hij gelijk heeft. 'Ik sluit niet uit dat op Landgoed Staverden ook weer nieuwe kansen zouden zijn ontstaan, als we hier waren gebleven.'