Vlaamse 'rode boer' is niet van plan zijn pluimveebedrijf op te geven

Bayens stapte in 2020 in het bedrijf van zijn ouders, een volledig gemoderniseerd bedrijf met 150 duizend vleeskuikens in emissiearme stallen. Toch staat het op de 'rode lijst', wat in de Vlaamse stikstofaanpak betekent dat het wordt onteigend. Bayens vecht als jonge boer voor zijn toekomst, maar de levensvreugde is weg.

'Zie je, hier zitten de warmtewisselaars die tot aanzienlijke stikstofreductie leiden. Die hebben we ook in een van de oude stallen gezet, allemaal om te voldoen aan de stikstofnormen', vertelt de Vlaamse ondernemer terwijl hij tussen 42 duizend piepende gele kuikens loopt.

Aan de bovenkant van de stalmuren zijn ramen en er hangen groene lampen waar de kippen rustig van worden. Voor die stallen heeft het familiebedrijf gevochten. 'Het begon in 2014 toen mijn vader de eerste rode brief in de brievenbus kreeg. Wij waren in de straat de enigen met zo'n brief, terwijl iedereen langs hetzelfde natuurreservaat De Liereman ligt. Het enige verschil was dat wij net daarvoor een nieuwe vergunningsaanvraag voor uitbreiding hadden gedaan. Ik kan dat niet hard maken, maar ik denk dat ze vooral onze grond voor natuurontwikkeling willen hebben.'

Vader en zoon Bayens vechten het besluit aan. Met een adviesbureau worden nieuwe berekeningen gemaakt en een project uitgestippeld met een gunstig milieueffectrapport voor 150 duizend vleeskuikens in ammoniakarme stallen. Eind 2019 geeft de provincie Antwerpen een omgevingsvergunning voor onbepaalde duur. Ze krijgen toestemming voor de bouw van twee nieuwe emissiearme stallen en de verbouwing van een bestaande stal. In 2020 zijn de stallen klaar en kan zoon Bart eindelijk het bedrijf instappen. Hij dacht met de grootste ellende achter de rug een toekomst als boer voor zich te hebben.

En dan in 2022, de kippen zitten net een jaar in de nieuwe stallen, krijgen de veehouders weer een rode brief in de brievenbus. 'Die tweede was veel erger dan de eerste', vertelt Bayens aan de keukentafel met zijn ouders. 'We hadden net weer nieuwe moed gekregen en vervolgens halen ze keihard de grond onder je voeten vandaan. Het vreemde is dat de de brief gericht is aan mijn vader, terwijl ik ook in het bedrijf zit. Bovendien is de brief gebaseerd op oude gegevens van 2014, terwijl we ondertussen miljoenen heb geïnvesteerd om de stikstofuitstoot te verminderen.'

Met de rug tegen de muur

Nu de handdoek in de ring gooien is gezien de gedane investeringen en leningen niet mogelijk. 'Je staat met de rug tegen de muur. De enige reden dat ik nog mijn bed uitkom en de stal inkruip is voor de dieren. Je krijgt die brief, maar er zijn nog nooit mensen van de overheid over de vloer gekomen die een bod hebben gedaan. Als het bedrijf weg moet, dan kom je hier aan tafel zitten om daar fatsoenlijk over te praten. En dan leg je geld op tafel. Alles valt te regelen', geeft Bayens aan.

'Die tweede brief kwam aan als een mokerslag', zegt vader Ronny Bayens (60) aangedaan. 'Ik ben naar de boekhouder geweest om te vragen of ik een pensioen kan krijgen, want het zit me tot hier. Niet alleen door die brief, maar doordat we naast het natuurreservaat zitten zijn we al twintig tot dertig jaar aan het onderhandelen. Al mijn leeftijdgenoten hier in de buurt zijn moe. We zijn er dag en nacht mee bezig. Ik kan er niet meer tegen.'

Bart Bayens is de vierde generatie op het bedrijf. De grootvader van Ronny Bayens heeft hier net na de oorlog een stuk land ontgonnen. Het waren arme zandgronden met naaldbomen en de mensen die er leefden hadden niet genoeg te eten.

'Hij heeft voedsel geproduceerd voor de mensen die honger hadden', vertelt Ronny Bayens. 'Ik denk weleens: we hebben het als boer te goed gedaan. Het eten is niets meer waard, het kost niets in de winkel. Ik ben afgelopen zaterdag met een groep oudere boeren een dagje uit geweest en wij zouden er niet van opkijken als er over tien of vijftien jaar een tekort aan eten is. Maar dan is het te laat, dan is de landbouw al verdwenen.'

Zoon Bart begrijpt niet dat de regering een volledig gemoderniseerd bedrijf wil afbreken. 'Het stikstofprobleem is technisch op te lossen. Nu zijn er al luchtwassers in ontwikkeling die 100 procent van de stikstof eruit halen.'

Door het stikstofakkoord dat de Vlaamse regering sloot op 10 maart zijn er straks in het Turnhoutse Vennengebied geen 'rode bedrijven' meer. 'Maar wij hebben er geen brief over gekregen. Zolang er geen brief is en we geen uitleg krijgen, zijn we 'rood'. Het verandert steeds en ik vertrouw de regering voor geen haar meer. In 2024 zijn er nieuwe verkiezingen en wie weet gaat er iets veranderen, net als nu met BBB in Nederland. Ik hoop het.'