Samenwerking boer en loonwerker loont

Twee loonbedrijven en zes melkveehouders in Overijssel zijn in het voorjaar van 2019 een samenwerking gestart. Daarbij werkt de loonwerker meer samen met de veehouder bij de ruwvoerwinning en grondbewerking.

Het idee was dat de melkveehouder daardoor meer en beter ruwvoer krijgt. En de loonwerker krijgt veel meer verantwoordelijkheid voor de ruwvoerwinning en de grondbewerking. Dat zou moeten leiden tot een betere benutting van nutriënten, betere ruwvoerkwaliteit en verbetering van de waterkwaliteit- en kwantiteit.

Tijdens een evaluatiebijeenkomst van het project bleek dat inderdaad het geval. Onderzoeker Gerjan Hilhorst van Agro-innovatiecentrum De Marke, die niet inhoudelijk bij het project was betrokken, zette de Kringloopwijzers van 2019 tot en met 2022 van de zes deelnemers op een rij. Hij rekende uit wat de samenwerking met de loonwerker heeft opgeleverd.

Zo bleek dat bij toename van de melkproductie de TAN-excretie, het deel van de totale stikstofexcretie dat de bron is voor vervluchtiging tot ammoniak, op de bedrijven met zo'n 7 procent was gedaald. Per kilo melk was er een daling van 14 procent. Ook de ammoniakemissie daalde, met 8 procent. Er is niet meer eiwit aangevoerd.

Volgens Hilhorst heeft dit te maken met het feit dat de deelnemende boeren minder ruw eiwit voerden. 'Er is in dit project bewust gestuurd op een passend eiwit gehalte in het geoogste voer door een slimme en nauwe afstemming tussen bemesten en het oogsttijdstip. Kennelijk is dat goed gelukt, want het ruweiwitgehalte in het voer dat deze boeren gaven daalde met 8 procent.'

De broeikasgasemissies op de bedrijven daalden ook, met 11 procent. Dat komt volgens Hilhorst doordat vooral bijproducten en krachtvoer met een lage carbon footprint zijn aangekocht. Andere resultaten: door de droge jaren viel de grasopbrengst tegen en daarmee ook het aandeel eiwit van eigen land en het stikstofbodemoverschot.

Kunstmestverbruik

Positief was dat de samenwerking tussen loonwerkers en boeren resulteerde in een lager stikstofkunstmestverbruik van maar liefst 37 procent. Dat heeft volgens Hilhorst deels ook met de droge jaren te maken. 'Als het droog is, wordt die kunstmest niet benut en hoef je deze ook niet te gebruiken.' De onderzoeker denkt ook dat meer aandacht voor bodemverbetering en bemesting ervoor heeft gezorgd dat er veel bewuster is omgegaan met de keuze van de meststoffen.

Helaas valt er straks voor melkveehouders minder te kiezen. Door het vervallen van de derogatie kan minder mest en dus organische stof worden aangewend. 'Daar maken deze en ook andere boeren zich grote zorgen over', zegt Hilhorst.

Meer geld kwijt

'Bodemverbetering kan zo een probleem worden en bovendien is men straks meer geld kwijt door de afvoer van dierlijke mest en de aanwending van meer kunstmest. Eigenlijk kunnen deze boeren het geleerde straks niet in de praktijk brengen vanwege die derogatie en dat is natuurlijk wrang', stelt de onderzoeker van De Marke.

Het systeem van samenwerking tussen loonwerker en melkveehouder komt oorspronkelijk uit Noord-Brabant. Het pakte daar zo goed uit in de praktijk, dat de loonwerkers de genomen maatregelen ook toepasten bij andere klanten.

Gerard Weda van Loonbedrijf Volker, een van de deelnemers in 'Lonend Werken', stelt vast dat de betreffende percelen in Overijssel er ondanks de droge jaren langer en sneller mooi bij liggen. 'Experimenten met compostthee hebben daar een positieve bijdrage aan geleverd.'