Oekraïense graanexport leidt tot vertrek landbouwminister

De minister zei dat zijn ontslag het directe gevolg is van het besluit van de Europese Unie om de graanafspraken met Oekraïne te verlengen. Het ontslag van Kowalczyk werd in Warschau bekendgemaakt op het moment dat de Oekraïense president Zelensky het land bezocht.

De graandoorvoer is een controversieel onderwerp in Polen omdat het de Poolse graanhandel zou ondermijnen. EU-cijfers weerspreken dat en zeggen dat de meeste graan wel degelijk wordt doorgetransporteerd. Ook andere buurlanden klagen over verstoring van hun markten omdat de EU de heffingen op vrijwel alle Oekraïense landbouwproducten heeft afgeschaft. Vorige week schreven de premiers van vijf EU-landen daarover een protestbrief aan voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie.

De protesten in Polen zijn al meer dan een jaar aan de gang en waren aanvankelijk vooral gericht tegen het plattelandsbeleid van de conservatieve PiS-partij. Die wil de Poolse landbouw saneren en moderniseren om te kunnen voldoen aan de EU-criteria voor Gemeenschappelijk Landbouwbeleid-subsidies. Mede daardoor is in Polen inmiddels een omvangrijke radicale boerenactiegroep tot stand gekomen. Die groepering vindt dat deze modernisering ten koste gaat van de traditionele Poolse landbouwmethoden en het lokale karakter van de sector.

Daarbij komt dat de Afrikaanse varkenspest de Poolse vleesverwerkende industrie vrijwel geheel heeft platgelegd. Daardoor is ook al eens een Poolse landbouwminister afgetreden.

De aanhoudende boerenprotesten komen op een moment dat Polen zich voorbereidt op parlementsverkiezingen later dit jaar. De regerende PiS-partij heeft herhaaldelijk beloofd de Poolse boeren te beschermen tegen oneerlijke concurrentie en probeert de gevolgen van EU-regels zoveel mogelijk in te perken. Daarom had landbouwminister Kowalczyk de boeren beloofd dat hij Brussel onder druk zou zetten om voor Polen een uitzondering te maken. Dat deed Brussel niet.