Genoeg kansen om milieubelasting in bollenteelt te reduceren

Volgens Peltjes is voor een lagere milieubelasting van de lelieteelt wel de medewerking van de overheid nodig in de versnelde toelating van gewasbeschermingsmiddelen met een lagere milieubelasting. De HLB-directeur gaf woensdag in het Drentse Fluitenberg een presentatie over de eerste resultaten van het onderzoek binnen het programma 'Duurzame Bollenteelt Drenthe'.

Doel van het programma is het streven naar een meer duurzame en vitale lelieteelt, in de eerste plaats in de gemeente Westerveld. De bedoeling is om uiteindelijk in heel Drenthe en op landelijke schaal de milieu-impact te reduceren. Binnen het programma 'Duurzame Bollenteelt Drenthe' wordt vooral veel ervaring opgedaan in praktijkonderzoeken op het veld.

Werk aan de winkel

Richting 2025 moet de milieubelasting in de lelieteelt met 50 procent omlaag. Voor 2030 wordt gestreefd naar 70 procent reductie. Daarvoor is nog flink werk aan de winkel. Uit de presentatie van Peltjes blijkt dat in 2019 bijna de helft van de gewasbeschermingsmiddelen is gebruikt tegen bladschimmels.

'Bij sterke soorten plus een beslissingsondersteunend systeem is in 2021 en 2022 een besparing van milieubelastingspunten tot ruim 40 procent gerealiseerd', zegt de HLB-directeur. De resultaten zijn sterk afhankelijk van de leliesoort en het weer. 'De besparing was in 2021 door het natte weer hoger dan in 2022', verduidelijkt ze. Peltjes adviseert telers producten met een hoge milieubelasting te vermijden om daarmee te besparen in milieubelastingspunten.

Het weren van luizen, die virussen verspreiden, is volgens de HLB-directeur nog lastig. 'Daar hebben we nog geen goede methode voor gevonden.' In de proeven is geëxperimenteerd met minerale en plantaardige olie, gangbare insecticiden, alternatieve middelen, luiswerende middelen en stroken met tagetes, ofwel afrikaantjes.

'Luismiddelen voorkomen niet dat virus zich kan verspreiden', constateert Peltjes. De virusopbouw is afhankelijk van de soortgevoeligheid, maar geen enkel lelieras is resistent tegen alle virussen. Het programma 'Duurzame Bollenteelt Drenthe' wil dat gevoeligheid van soorten voor diverse virussen wordt weergegeven op een rassenlijst met informatie van kwekers en vergelijksproeven in het programma. Overigens pleit het programma 'Duurzame Bollenteelt Drenthe' ook voor een rassenlijst met gevoeligheid van bladschimmels.

Wetgeving bottleneck bij aanpak onkruid

Bij de aanpak van onkruiden lijkt wetgeving de grootste bottleneck. 'We hebben middelen beproefd met goede resultaten, maar wetgeving staat de toelating nog in de weg', zegt Peltjes. Een goede onkruidbestrijding is urgent, omdat onkruiden concurreren met het gewas en plagen zoals luizen aantrekken. 'Mechanische bestrijding is mogelijk, maar staat nog in de kinderschoenen. Wel gaan we komend seizoen experimenteren met wiedeggen', zegt de HLB-directeur.

Verder zijn er op een combinatieveld in Wijster met allerlei experimenten goede resultaten behaald. De opzet bestond uit twee lelierassen, een sterke en een gevoelige cultivar voor bladschimmels. In de luizen/virusbestrijding is alleen gebruikgemaakt van olie en ter beheersing van bladschimmels zijn meststoffen ingezet. Peltjes: 'De verschillen tussen beide cultivars waren klein en in 2022 was de bladschimmeldruk laag.'

Ook experimenteerde het programma 'Duurzame Bollenteelt Drenthe' met akkerranden en bloemenstroken om virusaantasting te voorkomen. Deze aanpak bleek onvoldoende robuust. 'Ter verbetering van de biodiversiteit is het zeker inzetbaar, maar het aantrekken van natuurlijke vijanden van de luis viel tegen', stelt de HLB-directeur.

Bewustwording

Volgens Peltjes is voor een duurzamere bollenteelt bewustwording in de keten minstens zo essentieel. De volgende stap binnen het programma 'Duurzame Bollenteelt Drenthe' is het betrekken van de handel bij het programma en het blijven informeren van de keten en de consument.

Bij de informatiebijeenkomst vorige week waren ook inwoners van de gemeente Westerveld aanwezig. Bij een deel van de bevolking bestaat bezorgdheid over het effect van gewasbeschermingsmiddelen, vooral op de menselijke gezondheid.

'Kan ik de was veilig buiten hangen? Kan ik het slaapkamerraam openzetten als er een veldspuit langskomt?' vroegen omwonenden van bollenvelden zich af. Ook vroeg een omwonende aan landbouwgedeputeerde Henk Jumelet (CDA) van provincie Drenthe of het 'veilig' is in de buurt van bollenvelden. 'Er zijn allerlei onderzoeken naar de effecten van stapeling van middelen. Maar er gebeurt nu zeker niets wat niet mag gebeuren', garandeerde Jumelet.

Onderdeel van landelijk uitvoeringsprogramma

Het programma 'Duurzame Bollenteelt Drenthe' is onderdeel van het landelijke Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030 van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het programma startte in 2021 en loopt tot en met 2024. Het onderzoek wordt uitgevoerd door HLB samen met telers, KAVB, LTO Noord, gemeente Westerveld, provincie Drenthe, waterschap Drents Overijsselse Delta, Agrifirm, CAV Agrotheek en WPA Robertus en Alb.Groot.

Omwonenden, belangstellenden en bewonersgroepen worden nauw betrokken bij de resultaten en regelmatig op de hoogte gebracht van de voortgang. Het areaal bollenteelt in Drenthe beslaat anno 2023 circa 2.200 hectare.