WUR: twee effectieve vogelgriepvaccins

De twee vaccins beschermen het pluimvee tegen ziekteverschijnselen en voorkomen verspreiding van het virus. Dat weet Nancy Beerens, hoofd van het Nationale Referentielaboratorium Aviaire Influenza. Landbouwminister Piet Adema maakte de uitkomst van de studie vrijdag bekend.

De goede resultaten van de vaccinproef bieden volgens hem perspectief voor vaccinatie van pluimvee in Nederland. Hij wil zo snel mogelijk, maar ook zorgvuldig en verantwoord vanwege zowel volksgezondheid als de diergezondheid, verdere stappen zetten in het vaccinatietraject. Daarbij moet rekening worden gehouden met de impact van vaccinatie op de pluimveehouders en alle betrokken partijen en organisaties in Nederland.

LTO/NOP blij met uitkomst

Voorzitter Kees de Jong van de vakgroep Pluimveehouderij LTO/NOP is blij met de positieve uitkomst van de vaccinproef en de inzet van de minister om zo snel mogelijk te starten met de veld- en de vaccinproef. 'Dan kunnen we straks eindelijk vogelgriep en alle ongewenste bijeffecten ervan in de sector uitbannen.'

Het is goed dat Europa inmiddels vaccinatie heeft toegestaan, geeft hij aan. 'Al zijn de voorwaarden wel erg streng. Die worden hopelijk op basis van de proeven nog aangepast. Verder is het wegwerken van de handelsbelemmeringen hoogstnoodzakelijk. Daarover zijn we als sector al in overleg met de minister. De komende tijd hebben we tweewekelijks overleg hierover, want het moet dit jaar nog worden geregeld.'

Handelsbelemmeringen voorkomen

De haast heeft alles te maken met de pilotproef die minister Adema dit najaar wil starten. 'Bij de laboratorium- en veldproef gaat het nog om onderzoek met de vaccins', zegt De Jong. 'Zodra we met de pilotproef starten, verliest Nederland de status vrij van vogelgriep zonder vaccinatie. Voor die tijd moeten we dan zeker weten dat de landen buiten Europa, waar we pluimveeproducten of fokmateriaal naartoe exporteren, geen handelsbelemmeringen opwerpen.'

In de laboratoriumproef op WBVR in het Flevolandse Lelystad zijn de vier vaccins ieder aan tien legkippen toegediend. Vijf van die kippen werden bewust geïnfecteerd met het vogelgriepvirus en samen met de andere vijf kippen in een stal geplaatst. Op deze manier is onderzocht of de vaccinatie in staat was om verspreiding van het vogelgriepvirus van de geïnfecteerde kippen naar de niet-geïnfecteerde kippen te voorkomen.

Bestrijden ziekte en sterfte

Twee vectorvaccins bleken 100 procent effectief in het bestrijden van de ziekte en sterfte na de infectie met het hoogpathogene H5N1-veldvirus van vogelgriep. Het gaat hier volgens WBVR om het HVT-H5 vaccin van Ceva Santé Animale en het HVT H5-vaccin van Boehringer Ingelheim Animal Health.

De twee andere vaccins, een DNA-vaccin van Nobilis en het Nobilis vaccin van Merck Sharp & Dome, bleken onvoldoende in staat om de ziekte te voorkomen. Belangrijk is ook dat beide vectorvaccins de verspreiding van het vogelgriepvirus kunnen voorkomen. De berekende reproductiewaarde (R-waarde) komt in de proef uit op nul.

Veldproef duurt ruim een jaar

Omdat een laboratoriumproef alleen niet voldoende is, start deze zomer een veldproef met beide vectorvaccins op één of twee legpluimveebedrijven. Daaruit moet blijken of de vaccins onder praktijkomstandigheden net zo effectief blijken als in het laboratorium. Een goed resultaat biedt daarbij perspectief voor bedrijven met vrije uitloop.

De proef loopt meer dan een jaar om zeker te weten hoe lang de vaccins effectief blijken. Wel zullen de eerste resultaten over de effectiviteit ervan eind dit jaar beschikbaar komen. De gegevens over de duur van de immuniteit komen in 2024 en 2025 beschikbaar.

Risicobeoordeling en goedkeuring

De voorbereidingen voor die proef zijn al getroffen, het wachten is op definitieve goedkeuring van de proef. Er is volgens Adema onder andere een risicobeoordeling nodig van bureau GGO dat wettelijke taken uitvoert op het gebied van genetisch gemodificeerde organismen (ggo's). Want beide vectorvaccins zijn niet toegelaten, genetisch gemodificeerde vaccins.

De vaccins zijn in Europa ook nog niet toegelaten. De vraag om Europese toelating is een verantwoordelijkheid van de farmaceutische bedrijven. Adema rekent erop dat alle berokken partijen zijn doordrongen van het belang van toelating van de vaccins en hij rekent dan ook op een zorgvuldige, maar snelle procedure.

Voorbereiding voor pilot

Verder zijn ook de voorbereidingen voor een pilot met meerdere bedrijven gestart als voorbereiding op een vaccinatieprogramma voor pluimvee in Nederland. Doel van de pilot is onder andere ervaring opdoen die is te gebruiken voor het vervolg.

In de pilotproef moet onder andere worden uitgewerkt hoe het toezicht en handhaving van vaccinatie wordt georganiseerd. Maar ook hoe de EU verplichte monitoringsprogramma zowel in het veld als het laboratorium verloopt. Hoe het kanaliseren van producten van gevaccineerde dieren verloopt en het minimaliseren van de mogelijk negatieve effecten van vaccinatie op de handel in de EU en met derde landen.

Nederland heeft met Frankrijk het voortouw genomen in het vaccinatietraject. Frankrijk onderzoekt ook de mogelijkheden van vaccinatie, maar heeft nog geen concrete plannen bekendgemaakt. Wel wordt er intensief samengewerkt, ook met andere landen waar onderzoek naar vaccinatie loopt om zo knelpunten op te lossen en draagvlak voor vaccinatie in de EU en andere landen te creëren.