Rabobank verrast met Datema: 'Rol als directeur is me op het lijf geschreven'

Rabobank benaderde Datema om te praten over de opvolging van Carin van Huët. 'Daar heb ik ja op gezegd, want praten kan altijd. In de gesprekken die daarop volgden kwam ik tot de conclusie dat Rabobank en ik heel erg op een lijn zaten qua ideeën en visie op de landbouw en hoe deze er over tien, vijftien jaar uit moet zien.'

Ik sta erom bekend de 'donkergroene' en 'lichtgroene' boeren met elkaar aan tafel te krijgen, dat wil ik wel zo houden

Alex Datema, per 1 mei directeur van Rabobank

Datema zegt dat de bank iemand zocht die dat verhaal kan uitdragen, zowel intern als extern. 'Dat is mij op het lijf geschreven. Dat is de reden dat ik tot de conclusie ben gekomen dat dit voor mij een mooie stap is. Als je als Rabobank, een grote organisatie, wil laten zien dat je dingen anders wil doen in de toekomst, moet je af toe een gewaagde keuze maken. Ik denk dat mijn benoeming daaronder valt.'

Wat gaat u doen?

'Heel simpel; het uitdragen van de visie van Rabobank op de land- en tuinbouw, zowel intern als extern. De landbouw verandert en dat betekent ook iets voor hoe je een bedrijf financiert.

Extern betekent in dit geval naar de boeren toe, maar ook naar externe partijen die betrokken zijn bij de landbouw tot aan de politiek. En met intern bedoel ik de mensen in het veld. Dan moet je denken aan de directeuren van de regionale Rabobanken. Hoe kijken wij naar de land- en tuinbouw, wat verwachten wij van ontwikkelingen en hoe gaan we daar als bank mee om.

Als je uitgaat van een ander soort landbouw in Nederland, betekent dat ook iets voor hoe je dat gaat financieren en wat daarvoor nodig is. Mijn rol zal ook zijn om daarover mee te denken. Het financieren van de individuele boer hoort niet bij deze functie.'

Hoe groot is het verschil met het voorzitterschap van BoerenNatuur?

'BoerenNatuur is natuurlijk een heel andere organisatie. Maar wat ik bij BoerenNatuur doe, is het inhoudelijke verhaal vertellen over veranderingen in de landbouw. Dat kan ik nu ook doen op een veel groter podium.'

U heeft het imago van een 'groene' boer. Is dat een voor- of een nadeel?

'Op dit moment zie ik dat als een voordeel. Ik praat 'groen', maar ik ben ook gewoon een gangbare melkveehouder. We moeten op ons bedrijf ook een aantal stappen zetten als je kijkt naar hoe het over tien jaar moet zijn.

'Ik sta erom bekend de 'donkergroene' en 'lichtgroene' boeren met elkaar aan tafel te krijgen. Dat wil ik wel zo houden. Ik moet laten zien dat ik er voor alle boeren ben die klant zijn bij Rabobank.

'Mensen vertellen dat de wereld verandert kun je wel doen, maar dat wil niet zeggen dat ze het ook begrijpen. Je zult echt met mensen in gesprek moeten om ze mee te nemen in de gedachten die daarover zijn. Dat is ook wat ik leuk vind om te doen. Ik vind het leuk om dat gesprek met mensen te voeren en naar hen te luisteren. Het gaat niet alleen over centen, maar ook over wat mensen ervan vinden en wat ze ermee kunnen.'

Welk type landbouwbedrijf heeft de toekomst, volgens Rabobank?

'Als je naar de landbouwontwikkeling kijkt ontstaat er niet één standaardbedrijf. Ik zie juist heel grote verschillen ontstaan, waarbij een deel van de bedrijven kiest voor technische oplossingen. Daar hoort een zekere schaalvergroting bij om het betaalbaar te houden. Een ander deel van de bedrijven kiest voor extensivering en natuurbeheer en nog een categorie gaat richting multifunctionele landbouw.

'Ik zie naar de toekomst een grotere verscheidenheid aan bedrijven ontstaan om aan de wensen van de maatschappij te voldoen en binnen de grenzen van wat ecologisch kan in Nederland. Het is een uitdaging voor een bank om daar de juiste financiering voor te vinden.'

U treft een sector met veel uitdagingen: stikstof, afschaffing van de derogatie en het verbeteren van het verdienmodel. De politiek verlangt dat Rabobank een rol pakt in het oplossen van die problemen. Hoe ziet u dat?

'Het voelt als melkveehouder alsof de emmer met zuur nooit leeg is. Het ene probleem valt over het andere heen en het lijkt of het niet lukt om ze op te lossen. Er komt er steeds iets bij. Met het afschaffen van derogatie komen er voor boeren enorme kosten bij. Als je dat allemaal optelt, voelt het bijna als een uitzichtloze toestand. De taak die we allemaal hebben is om te proberen uit die situatie te komen en te kijken waar de kansen liggen.

'We moeten ook reëel zijn. Rabobank kan dat probleem niet alleen oplossen. Dat zijn zulke grote vraagstukken, daar ligt ook een rol voor de overheid en andere ketenpartijen. Maar dat de bank daar iets in wil en kan betekenen is duidelijk.'

Welke oplossingen zien jullie?

'Als je als bank vindt dat boeren moeten verduurzamen, moet je ook kijken of de financieringsproducten daarbij passen. Of wat kun je anders doen om een boer daarin te helpen? Dat is een van mijn opdrachten. Er is bijvoorbeeld een rentekorting in de melkveehouderij; als je duurzaamheidspunten scoort, krijg je een kleine korting op de rente. Dat is een kleine stap, maar we zullen verder moeten kijken. Dat ga ik na 1 mei doen.'

Heeft dit gevolgen voor uw eigen bedrijf?

'Ik werk in een maatschap met een compagnon. Mijn rol in het melkveebedrijf is al niet zo groot en zal kleiner worden. Door het voorzitterschap van BoerenNatuur weten ze dat ik vier tot vijf dagen niet op de boerderij ben. We hebben het bedrijf wel zo ingericht dat ik dit kan blijven doen, maar we zullen misschien wat vaker een loonwerker moeten bellen.

'Ik hoop wel af en toe een dag op de boerderij aan de slag te kunnen. Mijn grootste ontspanning is om tussen de koeien bezig te zijn of een dag op de trekker te zitten. De tijd zal uitwijzen of ik dat kan blijven doen.'