Steeds meer wrevel rond Landbouwakkoord

De eerste gesprekken tussen landbouwminister Piet Adema, boeren, natuurorganisaties en provincies om tot een Landbouwakkoord te komen, vonden maandag plaats. Het moet volgens de minister in april leiden tot een overeenkomst, al pint hij zich niet vast op een vaste deadline.

Daarmee is het eerste punt van ergernis genoemd. In de Tweede Kamer is irritatie over het ontbreken van een deadline en harde afspraken rond het akkoord. 'Gaat het kabinet zelf regels stellen op het moment dat het akkoord er niet ligt?', vroeg GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet zich woensdag tijdens het landbouwbegrotingsdebat af.

'Ik geef geen harde datum', aldus Adema. 'We zijn er nu bijna en dan zou het van de zotte zijn om te zeggen: we nemen niet veertien dagen extra de tijd om een fantastisch akkoord te bereiken. We zetten in op eind maart, begin april en het worden geen maanden extra.'

De gesprekken over het akkoord worden geleid door ChristenUnie-politicus Wouter de Jong (foto) en vinden plaats aan verschillende tafels. De hoofdtafel, die maandag dus al samenkwam, landbouwtafels, een ketentafel en een tafel met deskundigen die input leveren. Daarnaast kan het zijn dat vertegenwoordigers van ketenpartijen of sectororganisaties plaatsnemen aan de hoofdtafel als er een specifiek thema op de agenda staat.

Die opzet kreeg deze week al forse kritiek. Zo voelt de Producenten Organisatie Varkenshouderij zich gepasseerd omdat ze geen uitnodiging kreeg voor de hoofdtafel. Ook de Nederlandse Akkerbouw Vakbond en de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders willen graag aan de hoofdtafel plaatsnemen.

Grote rol voor keten

In het Landbouwakkoord moet veel aandacht zijn voor het verdienvermogen van boeren. Die boodschap heeft de Tweede Kamer minister Adema deze week nogmaals op het hart gedrukt. Het wordt steeds duidelijker dat de rol die ketenpartijen en banken hierin moeten gaan spelen groot is. In toenemende mate zullen zij moeten bijdragen aan het verdienvermogen van boeren, al is de Kamer verdeeld over hoe dat eruit moet zien.

Adema heeft zowel de supermarktsector als banken een half jaar de tijd gegeven om met een plan te komen voor hoe zij kunnen bijdragen aan het verduurzamen van de landbouwsector.

De bijdrage van supermarkten kan bijvoorbeeld bestaan uit het vergroten van het aandeel duurzame producten in het assortiment, transparantie over duurzaamheid of een keurmerk. Eerder gaf Adema al aan dat hij een bijdrage van de supermarktbranche desnoods met wetgeving wil afdwingen.

De landbouwminister onderzoekt momenteel ook, in lijn met een door de Tweede Kamer aangenomen motie, of uitstaande leningen van boeren met 10 procent verlaagd kunnen worden. Met de financiële ruimte die daarmee ontstaat, kunnen boeren stoppen of hun onderneming vergroenen, is het idee. Volgens LNV is het verlagen van uitstaande leningen een mogelijk voorbeeld van manieren waarop banken kunnen bijdragen.

Oplossing voor PAS-melders

Als het Landbouwakkoord voor één dringende oplossing moet zorgen, is dat die voor de Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders. Niet alleen in de agrarische sector, maar ook in de Tweede Kamer is er veel onvrede over het uitblijven van het legaliseren van PAS-melders.

Terwijl Schiphol eigenhandig de stikstofruimte van boerenbedrijven opkoopt – voor nu al een totaalbedrag van 16 miljoen euro – en het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat voor de verbreding van de A27 ook shopt bij boeren, zitten veel boerenfamilies nog altijd in onzekerheid.

Die situatie emotioneert minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof), gaf zij woensdag tijdens het begrotingsdebat aan. 'Het is echt mijn drive om het op te lossen, ik ben begaan met al die PAS-melders.'

Krokodillentranen van het kabinet, noemt Kamerlid Caroline van der Plas (BBB) het. 'Alles is een politieke keuze. Het is helemaal niet verschrikkelijk als de A27 niet verbreed wordt, maar het is wel verschrikkelijk als een gezinsbedrijf hierdoor kapotgaat. Zet de PAS-melders gewoon op 1, ook met de ruimte die nu wordt gekocht.'

De kritiek van Van der Plas krijgt navolging van meer oppositiepartijen, van links tot rechts. 'Het is toch een kleine moeite om te zeggen: de PAS-melders staan op 1, en niet een vliegveld dat er niet is (Lelystad, red.) en een snelweg die helemaal niet breder hoeft', zegt PvdA-Kamerlid Joris Thijssen. Ook Roelof Bisschop (SGP) en Laura Bromet (GroenLinks) willen voorrang voor PAS-melders bij de verdeling van stikstofruimte.

Van der Wal reageert door te stellen dat ze met het creëren van stikstofruimte voor Schiphol en de A27 slechts het regeerakkoord volgt.

Tweede Kamer wil plan van aanpak voor afrekenbare stoffenbalans

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat de regering op korte termijn met een plan van aanpak komt om nog in 2023 van start te gaan met een ‘stoffenbalans 1.0’. Een motie van VVD-Kamerlid Thom van Campen die de regering hiertoe oproept werd niet alleen gesteund door coalitiepartijen CDA en D66, maar ook door het gros van de oppositie.

Een stoffenbalans is een van de aanbevelingen die Johan Remkes deed in zijn rapport ‘Wat wel kan’ en kan een boer helpen om te sturen op doelen en emissies van stikstof en andere stoffen. Door dit op bedrijfsniveau daadwerkelijk te registreren en te meten, is het mogelijk om er op termijn een handhaafbaar instrument van te maken. Dan is er sprake van een ‘afrekenbare stoffenbalans’. In het Landbouwakkoord kan worden bepaald welke brongegevens als input kunnen gaan dienen voor een stoffenbalans.

Landbouwminister Piet Adema kan niet toezeggen dat er in 2023 al een 1.0-versie is, maar wil daar wel op inzetten. Een definitief systeem met een afrekenbare stoffenbalans kan vervolgens verder worden doorontwikkeld, is het idee van zowel de minister als Van Campen.

BBB en JA21: hanteer hogere drempelwaarde voor stikstofdepositie

BoerBurgerBeweging (BBB) en JA21 hebben bij het begrotingsdebat van LNV het voorstel gedaan om een nieuwe drempelwaarde voor stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden te hanteren. De partijen baseren zich daarbij op onderzoek van TNO, dat eerder stelde dat de drempelwaarde in Nederland tussen de 1 en 10 mol (14 tot 140 gram stikstof per hectare per jaar) kan liggen.

Nederland hanteert de volgens BBB en JA21 ‘willekeurige, niet wetenschappelijk onderbouwde’ ondergrens van 0,005 mol per hectare per jaar. Caroline van der Plas (BBB) en Derk Jan Eppink (JA21) dienden tijdens het debat een motie in waarmee het kabinet wordt verzocht te onderzoeken of de voorgestelde drempelwaarde kan worden geïntroduceerd.

Met het initiatief zouden meerdere problemen in één klap kunnen worden opgelost. ‘Er kunnen weer huizen worden gebouwd, er kunnen tienduizenden mensen aan een woning worden geholpen, de problemen met de PAS-melders zijn van tafel en de uitruil van groene en grijze stikstof wordt gestopt’, stellen de twee partijen.
Het voorstel kreeg onvoldoende steun in de Tweede Kamer, alleen de rechtse oppositie stemde voor.