Wolf in Duitsland hoort erbij, maar is hoofdpijndossier

Dat Schmücker een van de laatste schapenhouders is, heeft een reden. Door de komst van de wolf stopten veel schapenhouders in Nedersaksen. De boeren rond Lüneburg hebben sinds 2006 te maken met rondzwervende wolven. De eerste roedel vestigde zich er in 2012. Tien jaar later telt de deelstaat Nedersaksen zeker 34 roedels van de zo'n 160 in heel Duitsland, met in totaal rond de 1.200 wolven.

'Je kon het zien aankomen. Na 'die Wende', met het wegvallen van het IJzeren Gordijn in 1989, rukte de wolf op vanuit Polen en kwam hij via de oostelijke deelstaten Brandenburg en Saksen Anhalt naar ons toe', analyseert Schmücker die er uiterlijk kalm onder blijft.

Rotatieschema beweiding

Schmücker weidt zijn dieren in een rotatieschema op 85 hectare verspreid liggende percelen, in vijf of zes groepen. Aan het einde van het jaar gaat de hele koppel in een geheel naar de stal, een voettocht van zo'n 8 kilometer dwars door een bos waar overigens ook een roedel wolven verblijft. In de wintermaanden lammeren de ooien in twee perioden van telkens zes weken af.

Lef kun je de schapenhouder niet ontzeggen. Hij houdt in de laatste maanden van het jaar alle 650 dieren in één groep bij elkaar achter een elektroraster van 1,20 meter hoog op het verst van de boerderij gelegen perceel. 'Je went eraan dat de wolf in de buurt is. Het is tot nu toe gelukt de schade te beperken.'

Zelf maakte de veehouder drie aanvallen mee. 'De laatste keer was in 2018, waarbij van de honderd dieren in die kudde er drie dood waren en achttien uiteindelijk moesten worden afgemaakt. Wel waren op 5 kilometer van hier eerder dit jaar bij een wolvenaanval nog 23 dieren het slachtoffer.'

Betrekkelijk rustig

Schmücker is inmiddels een bekendheid in Noord-Duitsland als voorvechter voor de rechten van slachtoffers van de wolf. 'Het is bij mij in de buurt nu betrekkelijk rustig. Zeker in de eerste jaren hebben we hard moeten knokken voor onder andere goede vergoedingen en vooral ook beheermaatregelen. Daarvoor was er niets geregeld.'

Om te laten merken dat het de schapenhouders menens was, vroeg hij zelfs een wapenvergunning aan, wat veel rumoer opleverde. Het verkrijgen van de vergunning kostte hem uiteindelijk vier jaar, mede door bezwaarprocedures. 'Een geweer heb ik niet en ik ben ook geen jager, maar als het moet, wil ik mijn dieren wel kunnen verdedigen.'

De boer bond de strijd aan door in 2014 een brief te sturen naar deelstaatpresident Stephan-Peter Weil van Nedersaksen, nadat veehouders in de deelstaat steeds meer dieren verloren bij aanvallen. 'Er zijn hier relatief weinig schapenhouders, maar degenen die aanvallen meemaakten, worden vaak hard getroffen. In 2020 werden bij één schapenhouder nog 101 dieren gedood.'

Bewakingshonden

In heel Duitsland vielen in 2021 nog bijna vierduizend dieren ten prooi aan wolven. De overheid vergoedt voorzorgsmaatregelen, zoals het plaatsen van hekken, elektrische draden en aanschaffen van bewakingshonden. Het kostte de staat 9,5 miljoen euro.

Om na een wolvenaanval in aanmerking te komen voor een schadevergoeding moeten dierenhouders aantonen voldoende preventieve maatregelen te hebben genomen. Vorig jaar werd in Duitsland voor 800.000 euro aan schade vergoed.

Door het opvoeren van de politieke druk, onder andere door regelmatig de publiciteit te zoeken, kregen de schapenhouders in Nedersaksen een vergoedingsregeling voor elkaar en werd een beheerplan opgesteld. 'De huidige deelstaatregering heeft oog gekregen voor onze belangen, de federale Bondsregering in Berlijn is helaas nog niet zover', stelt de schapenhouder vast.

Afschot probleemwolven

De boeren in Nedersaksen krijgen 150 euro per verloren dier en 200 euro voor drachtige ooien. Het gaat dan al snel om flinke bedragen: duizend dieren in 2020, in 2021 iets minder. Daarnaast is ook afschot van probleemwolven mogelijk, iets waar de deelstaatregering inmiddels acht keer toe is overgegaan. Al leverde ook dat ook weer procedures op van dierenbeschermers die meenden dat de verkeerde wolven waren geschoten.

Ondanks een vergoedingsregeling en beheerplan, de nodige ervaring en veel meer leefruimte dan in Nederland, hebben schapenhouders in Noordwest-Duitsland het nog steeds moeilijk met de wolf, benadrukt Schmücker. 'Met een groeiende wolvenpopulatie is het haast niet vol te houden. Het aantal aanvallen neemt nog steeds toe en veel schapenhouders stoppen ermee. Neem mijn streekgenoot Kay Krogmann, hier even verderop. Die is 41 jaar en werkt inmiddels ergens in loondienst.'

Leefgebieden aanwijzen

Is er een oplossing voor het probleem? Als het aan Schmücker ligt wel. 'Je moet leefgebieden aanwijzen voor de wolf en daarop handhaven. Dat maakt dus ook dat afschot mogelijk moet zijn en wordt toegepast. Het kan ook volgens de Europese Faunarichtlijn. Dat gebeurt al langer in landen als Zweden en Frankrijk en nu dus bij ons in Duitsland. Wolven zijn slimme dieren: als je ze schuw houdt en ze voldoende wild kunnen vangen, vallen ze geen landbouwdieren meer aan.'

Schmücker wil de schapenhouderij wel volhouden, ook al is het gesleep met wolfwerende elektrorasters in het voorjaar en de zomer een hels karwei. 'We zijn hier de derde generatie schapenhouders en mijn dochter Maike van achttien volgt inmiddels een opleiding om zelf ook schapenhouder te worden. Als men de problemen rond de wolf oplost, is er voor ons een toekomst. En ik ben een strijder: mocht een volgende regering het beheer toch terugdraaien, dan ga ik gewoon weer de barricaden op.'