Denen vergroten voorsprong in kostprijs bij varkens

De gemiddelde kostprijs van de belangrijkste varkensvleesproducerende landen – naast Nederland zijn dat Denemarken, Duitsland, Spanje, Frankrijk en België – ligt op 1,60 euro per kilo warm geslacht gewicht exclusief btw. In Nederland was dat 1,67 euro in 2021 en 1,56 euro in 2020.

Dat blijkt uit de InterPIG-cijfers die econoom Robert Hoste van Wageningen Economic Research jaarlijks verzamelt en publiceert. De ontwikkeling van de kostprijs noemt hij in lijn met die van voorgaande jaren. 'Het patroon is niet wezenlijk anders.' De Deense kostprijs lag in 2021 op 1,46 euro, die van Spanje op 1,58 euro en die van Duitsland op 1,79 euro.

In Nederland steeg de productiviteit per zeug in 2021 met ongeveer 0,4 vleesvarken en in 2020 met 0,7 vleesvarken. In Denemarken werden vorig jaar wel meer biggen per zeug geboren, maar het aantal vleesvarkens per zeug bleef gelijk. Hoste: 'Denemarken had een aantal jaren de focus op het terugbrengen van de biggensterfte, maar we zien die sterfte daar nu weer toenemen.'

In 2020 lag in Denemarken het aantal levend geboren biggen nog vijf dieren boven het Nederlands gemiddelde. Dat leverde uiteindelijk een plus van twee vleesvarkens per zeug op. 'De Denen hebben relatief achterstand opgelopen', zegt de Wageningse econoom.

PRRS-variant Rosalia

In Spanje is duidelijk het effect van de PRRS-variant Rosalia zichtbaar, waardoor sprake is van een verlies aan productiviteit. Dit resulteerde erin dat Nederland meer biggen in Spanje kon afzetten. De uitval bij de zeugen steeg in Spanje van 8 procent in 2013 tot 2016 naar 12,6 procent in 2021.

De worpindex daalde in Spanje met 0,02 punten in 2021 ten opzichte van 2020. Het aantal niet-productieve dagen per zeug nam met 1,4 dag per cyclus toe. Ook de uitval onder de biggen voor en na het spenen steeg. Het aantal vleesvarkens per zeug daalde op jaarbasis met 0,4. De dierenartskosten stegen naar 118 euro per zeug per jaar, terwijl het Nederlandse gemiddelde op 95 euro ligt. Daarnaast stegen de kosten voor huisvesting met 20 procent ten opzichte van 2020.

De productie van vleesvarkens lag in Spanje in 2021 op 25 dieren per zeug per jaar, terwijl die in Nederland 30,5 was. 'In kostprijs zijn de Spanjaarden meer dan 5 eurocent achter gaan lopen', stelt Hoste vast. Spanje werkt hard aan het herstel van de PRRS-uitbraak, maar feit is dat de Spaanse overheid de milieueisen opschroeft. Behalve de beperkingen die dat met zich meebrengt, is de beschikbaarheid van water en arbeid in Spanje ook een issue.

Voerefficiëntie

Wat betreft voerefficiëntie doet Nederland het nog steeds goed, maar andere landen uit de benchmark lopen iets in. Het totale voerverbruik op een gesloten varkensbedrijf ligt op 2,65 kilo per kilo levend gewicht van de geproduceerde vleesvarkens. Ten opzichte van 2020 is deze voerefficiëntie niet veranderd. Denemarken wist dit getal in vijf jaar tijd te verlagen van 2,77 naar 2,67.

Hoste noemt dat de wet van de remmende voorsprong. Hij wijt de inhaalslag daarnaast aan een lager aandeel beren dat wordt gemest in Nederland. 'Dat staat onder druk.' Ook het fors gedaalde antibioticagebruik is van invloed op de voerefficiëntie.

De kosten voor het totale voerpakket liggen in Nederland op 300 euro per ton. Per kilo karkasgewicht liggen de voerkosten in Nederland met 1 euro op hetzelfde niveau als die in Frankrijk. In Denemarken bedragen de kosten 91 cent per kilo.

Prijsverschil tussen landen

In Duitsland en Spanje daarentegen liggen de voerkosten met 1,07 en 1,06 euro per kilo karkasgewicht iets hoger dan in Nederland. Het prijsverschil in het voerpakket tussen landen is de laatste tien jaar groter geworden, constateert Hoste. Een echte verklaring daarvoor heeft hij niet. Dat de prijs van het Deense voerpakket daalde, heeft zeker te maken met het feit dat de Denen een belangrijk deel van de grondstoffen zelf telen. De prijs van het Duitse voerpakket ligt ruim 4 euro per ton onder dat van Nederland.

'De voerprijs steeg al voor er sprake was van oorlog in de Oekraïne', zegt Hoste. Uit de cijfers blijkt dat de voerprijs in 2007 in een jaar tijd steeg met 56 procent en die zakte daarna niet terug naar het oude peil. In 2012 tot en met 2013 piekte de prijs opnieuw. De stijging in 2022 overtreft alle vorige prijsstijgingen. In 2020 koste een ton voer 267 euro. In 2021 was dat 304 euro. In februari 2022 lag de prijs op 348 euro en deze schoot door naar 433 euro in oktober.

'Sinds de oorlog in de Oekraïne steeg de kostprijs per varken met 35 euro, een plus van 9 euro in de kosten per big en van 25 euro per vleesvarken. Het grootste verschil komt door duurder voer, maar ook energiekosten spelen een rol', zegt Hoste. Op dit moment laten de futures voor tarwe, sojaschroot en mais een dalende tendens zien. Het lijkt erop dat de voerprijs daarmee nog niet daalt, omdat de duurdere energie ook een kostenstijging betekent voor de voerindustrie.

Hostes' verwachting is dat de voerprijzen over enkele maanden iets dalen. 'Maar dat zal onvoldoende zijn om op positieve marges uit te komen', stelt hij. Het houden van vleesvarkens is nu bijna kostendekkend, maar op zeugenbedrijven ligt de kostendekking onder de 80 procent en die negatieve marges spelen daar al meer dan een jaar.

De Nederlandse varkensproductie maakt deel uit van een Europese en wereldwijde markt. Om meer zicht te krijgen op de concurrentiepositie van de Nederlandse varkenshouderij, wordt de kostprijsvergelijking uitgevoerd. Dit is onderdeel van het internationale InterPIG-netwerk met leden uit achttien landen. Ieder jaar produceert InterPIG een kostprijsvergelijking van de primaire varkenshouderij. Wageningen Economic Research is lid van InterPIG sinds het begin in 2003.