Toekomst witlofteelt vooral afhankelijk van consumptie

Achtergrond Akkerbouw Job Hiddink 19 okt 2022 om 13:02uur

De witlofteelt staat al jaren onder druk. Is het niet een tegenvallende opbrengst, dan is het wel een overvolle markt met matige prijzen voor telers als gevolg. Daarbovenop komt de impact van diverse crisissen. Ook wordt witlof te weinig gegeten.

Toekomst+witlofteelt+vooral+afhankelijk+van+consumptie

Toch lijken er mogelijkheden om de sector perspectief te bieden. 'Wat moet er gebeuren om de witlofsector te redden?', vroeg algemeen secretaris Luc Vanoirbeek van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties zich onlangs af op de Witlofbiënnale in het Belgische Kampenhout. 'Er zijn genoeg kansen, maar de consument gaat bepalen wat wij gaan doen. Als de consumptie niet toeneemt, is de sector ten dode opgeschreven', waarschuwde witlofteler Koos Groot.

De witlofteler sprak tijdens de paneldiscussie namens afzetcoöperatie Tolpoort Vegetables. Groot denkt dat de continuïteit in de sector ook sterk afhankelijk is van wat er gaat gebeuren met de torenhoge energieprijzen. Volgens Groot is de kostprijs per kilo witlof nu al 5 tot 7 cent gestegen door hogere energiekosten.

Grote impact

'Dat heeft grote impact. Bij de meeste telers zijn de vaste energiecontracten afgelopen en zij begeven zich nu op de vrije markt. Kosten besparen met zonnepanelen of een windmolen is niet voor iedereen mogelijk, zeker nu het elektriciteitsnet in delen van Nederland vol zit.'

Als de consumptie niet toeneemt, is de sector ten dode opgeschreven

Koos Groot, witlofteler

Groot vindt dat de markt bereid zou moeten zijn om telers nu meer te betalen, maar dat is vaak lastig omdat ze veelal gebonden zijn aan vaste jaarcontracten. Dat onderschrijft de Belgische collega-witlofteler Marnick De Visschere, die namens REO Veiling aansloot bij de paneldiscussie. 'We moeten de kosten kunnen doorberekenen richting de afzet om onze sector te redden. Dat is echt topprioriteit.'

Panellid Jo Lambrecht vindt het als commercieel directeur van veiling BelOrta vooral belangrijk om de consumptie van witlof aan te wakkeren. 'Doel is om op een goede manier het imago van deze groente een boost te geven.'

Tekst gaat verder onder het kader

'Omschakelen naar biologisch teelt- en markttechnisch niet interessant'

'Omschakelen naar biologische witlof is voor ons niet aantrekkelijk', gaf witlofteler Koos Groot van afzetcoöperatie Tolpoort Vegetables aan bij de paneldiscussie op de Witlofbiënnale. 'Bij de biologische witlofwortelteelt zullen we dan op zijn minst meer resistente rassen nodig hebben. Die zullen er niet snel komen. Ons product is te klein en zorgt daarom voor te weinig omzet voor zaadveredelingsbedrijven om daar meer moeite in te steken.' Belgische witlofteler Marnick De Visschere sprak namens REO Veiling en ziet dat er überhaupt te weinig vraag is naar biologische witlof. 'Consumenten kopen het nauwelijks. Bovendien is witlof al een heel duurzaam product. Als we wortelen hebben van goede kwaliteit, hoeven we in de trek nauwelijks chemische gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken. Daarnaast wordt het proceswater gerecirculeerd en brengen de meeste telers de afgewerkte witlofwortels naar boeren. Die voeren het aan de koeien.' Groot sloot zich daarbij aan. 'Witlof is één van de schoonste producten. Dat geeft al aan dat biologisch overbodig is.' Nederland bracht in 2021 58.600 ton witlof aan de markt. Hiervan was slechts 4 procent en daarmee 2.400 ton biologisch.

De Belgische retail deed dat begin februari al door de Week of Chicory te houden. Dat zorgde voor een omzetstijging van 35 procent. Dat effect was slechts een week merkbaar. Enkele supermarkten organiseerden de promotieweek samen met het Vlaams promotiecentrum voor land- en tuinbouwproducten (Vlam).

Een Nederlandse witlofteler opperde om voortaan dergelijke promotieacties samen met buurlanden op te zetten. 'Vlam weet nu hoe dat in zijn werk gaat. Mogelijk kunnen we samen ons product krachtiger aan de man brengen. Dat kan een win-winsituatie opleveren voor iedereen.'

Samen handschoen oppakken

Vlam-marketingadviseur Luc Van Bellegem ziet daar wel wat in en geeft aan te onderzoeken wat mogelijk is. 'De sector moet de handschoen samen oppakken om het product een boost te geven', concludeerden de panelleden.

Wilco van den Berg presenteerde als marktanalist van GroentenFruit Huis de Nederlandse consumptiecijfers. 'In de laatste acht jaar bleef de consumptie min of meer stabiel. Van de huishoudens kocht vorig jaar 62 procent witlof. Begin deze eeuw bedroeg dat percentage nog 70 procent.'

Bovendien lag twintig jaar geleden de totale Nederlandse witlofconsumptie hoger. 'Toen werd gemiddeld 4,25 kilo witlof per huishouden geconsumeerd. Daarna daalde dit snel en vanaf 2015 wordt nog circa 3,4 kilo witlof per huishouden per jaar gegeten', stelt hij. Bij deze cijfers moet worden opgemerkt dat het aantal huishoudens de afgelopen twintig jaar is gegroeid, maar de gemiddelde huishoudensgrootte kleiner is geworden.

Meer aandacht nodig

Volgens Van den Berg eten jongeren meer witlof dan wordt gedacht. 'Het is niet een groente die wordt overgeslagen, alleen het moet onder de aandacht komen. Mogelijk kan sociale media of een influencer hierin een rol spelen. Vergeet ook niet te focussen op gezinnen met kinderen. Onder deze kopersgroep doen verspakketten het goed, maar daar zit vaak geen witlof in. Een verspakket met witlof biedt toch mogelijkheden om de groente meer in de spotlights te krijgen?'

Verder meldt de marktanalist dat witlof in 2002 bij consumenten jonger dan veertig jaar nog op de negende plaats stond in de top 10 meest gekochte groenten. Witlof was in 2021 in deze leeftijdsgroep niet in de top 10 terug te vinden.' Daarentegen is het 'witte goud' gewild onder ouderen. 'Onder 65-plussers is het de op drie na meest gekochte groente. Bijna negen op de tien ouderen koopt witlof.'

Flitsbezorging

Jongeren kiezen volgens hem meer voor gemak. 'Ze hebben vaak geen zin of tijd om uitgebreid te koken. Sinds corona bestellen jongeren meer online. Ook flitsbezorging is in opkomst.' Opvallend is dat jongeren in 2021 meer witlof kochten dan in 2017. Consumenten onder de dertig jaar kochten in 2017 2,5 kilo witlof en in 2021 3,4 kilo. 'Deze categorie is echter slechts goed voor 4 procent van het totaal gekocht volume in Nederland. 70 procent van de witlofeters zijn vijftig plus.'

Witlofproductie in Nederland neemt toe, aantal telers daalt sterk

De witlofproductie in Nederland stijgt. De totale productie bedroeg vorig jaar 58.600 ton, blijkt uit cijfers van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT). De totale productie is daarmee 6.000 ton meer dan in 2016. Voor de witloftrek werd zes jaar geleden 1.800 hectare witlofwortelen gebruikt, in 2021 1.960 hectare. De meeste witlof wordt geproduceerd in maart (10 procent) en in juli (7 procent) en augustus (6 procent) de minste. Het aantal witloftrekkers neemt daarnaast sterk af. Nederland telde in 2000 278 witloftrekkers en 81 in 2011. Dat aantal lag in 2021 nog maar op 47, blijkt uit cijfers van Centraal Bureau voor de Statistiek. De verwachting is dat meerdere telers in 2022 stoppen of al zijn gestopt. Van de overgebleven witloftrekkers is 36 procent 55 jaar of ouder, meldt VBT. Ook in België daalt het aantal witloftrekkers. Dat waren er in 2018 nog 231, drie jaar later tweehonderd. Dat blijkt ook uit VTB-productiecijfers: 34.850 ton in 2018 en 32.805 ton in 2021. Duitsland had met negentien witloftelers er twee minder dan in 2018. De productie steeg juist van 14.550 naar 15.570 ton. Frankrijk produceerde in 2021 veruit het meeste: 152.709 ton. Dat is 16.000 ton minder dan in 2018.