Natuurorganisaties niet te spreken over vogelgriepaanpak

De Tweede Kamer gaat donderdag in debat over dierziekten en zoönosen. Volgens Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland, Dierenbescherming, LandschappenNL en Stichting DierenLot vormt de verspreiding van het vogelgriepvirus eveneens een bedreiging voor de volksgezondheid.

'Daar waar we bij getroffen pluimveebedrijven inmiddels, hoe cynisch en triest ook voor getroffen pluimveehouders en dieren, een geoliede machine zien van mannen in witte pakken, destructiebedrijven en beschermde maatregelen, moeten natuurbeheerders zelf maar zien hoe ze dit probleem bij wilde vogels te lijf gaan', schrijven de natuurorganisaties.

Terreinbeheerders, dierenambulances en wildbeschermers worden in hun ogen, ondanks herhaalde hulpverzoeken, nu vaak aan hun lot overgelaten om vogelgriep te bestrijden met onacceptabel grote risico's voor wilde vogelpopulaties, dieren in de veehouderij en de volksgezondheid tot gevolg. De partijen pleiten er bij de Tweede Kamer voor dat de rijksoverheid als crisiscoördinator gaat optreden.

Nationale voorlichtingscampagne

Verder willen ze een nationale voorlichtingscampagne met een centraal telefoonnummer, landelijke monitoring van besmette wilde vogels en bijstand bij het opruimen van dode en zieke vogels. Voor de lange termijn is het volgens de organisaties nodig dat er een robuuste natuur is en dat risicofactoren in de pluimveehouderij verminderd worden.

Diverse soorten wilde vogels worden hard geraakt, met massale sterfte onder broedvogels tot gevolg. Onder wilde vogels in binnen- en buitenland vielen er dit jaar vele duizenden slachtoffers. Zo is op Texel een broedkolonie van 3.300 grote sterns volledig weggevaagd.

In het Voorsterbos in de Flevolandse Noordoostpolder bezweek een jonge zeearend als gevolg van de vogelgriep, lagen er duizenden dode vogels op de Zeeuwse stranden te midden van badgasten en zijn in het Zeeuwse Waterdunen honderden vogels overleden. Dat laatste gebied vormt de grootste broedkolonie van grote sterns.

Opruimen van vogels

Het op een verantwoorde wijze opruimen van dode vogels verdient volgens de natuurorganisaties prioriteit. Die aanpak lijkt volgens hen een effectieve wijze om verdere verspreiding tegen te gaan en daarmee onnodig lijden van dieren in het wild en de pluimveehouderij te voorkomen. De organisaties zien dat het in de huidige situatie onduidelijk is wie verantwoordelijk is.

Diverse ministeries, provincies, gemeenten, veiligheidsregio's en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit houden zich ermee bezig. Het gevolg is ook dat terreinbeheerders en dierenhulporganisaties nu zelf verantwoordelijk zijn voor de aanschaf van beschermende materialen en het voorlichten van medewerkers over het veilig opruimen van dode vogels.

Van het kastje naar de muur

'Na het opruimen van soms wel duizenden vogels worden ze vervolgens van het kastje naar de muur gestuurd om de kadavers te laten vernietigen', staat in de brief aan de Tweede Kamer. 'Voor kleinere of particuliere terreinbeheerders is het verantwoord omgaan met zieke of dode vogels een grote opgave vanwege de geringe menskracht en kennislacunes.'

Zo voelde Rijkswaterstaat zich in het Zwarte Meer wel verantwoordelijk, maar ging niet tot ruimen over. Dat zou komen omdat de interne protocollen onduidelijk waren voor het natuurgebied op de grens van de provincies Flevoland en Overijssel.

Een Brabantse gemeente gaf daarnaast aan dat dode vogels in het gemeentebos begraven moesten. Dat brengt volgens de natuurorganisaties echter veel risico's met zich mee. 'Een positieve uitzondering is Veiligheidsregio Fryslân die wel de regie pakt en ondersteunt met publieksvoorlichting, monitoring en het opruimen.'