Ageeth van der Lee: 'Blijf energie steken in optimale processing van diervoeders'

Nederlandse mengvoerfabrikanten kunnen flink op hun energierekening besparen door persen en andere energievretende apparatuur in de voerlijnen uit te schakelen. Met het maken van meel zou de mengvoerindustrie echter een flinke stap terugdoen in de tijd bij het zo efficiënt mogelijk laten benutten van grondstoffen door productiedieren.

Benutten vloeibare bijproducten in processing mengvoeders biedt nutritioneel perspectief

Ageeth van der Lee, projectmanager van Feed Design Lab

'Alleen malen en mengen en meel uitleveren is eenvoudig en goedkoper, maar deze besparingsslag levert een kettingreactie aan problemen op', benadrukt projectmanager Ageeth van der Lee van onderzoeks- en kenniscentrum Feed Design Lab. 'Mijn angst is dat dat toch gaat gebeuren.'

Bereiken energiebesparende vragen uit de mengvoersector u dan?

'Persen en andere processen als expanderen of extruderen kosten aardig wat energie. Dus eigenlijk is het ook logisch dat mengvoerfabrikanten zoeken naar kostenbesparingen in hun productieproces. Marges zijn klein en ze moeten optimaal presteren.

'Alleen is het wel zo dat het verlagen van temperaturen of korrels persen onder lagere druk ten koste gaat van de ontsluiting van grondstoffen of de korrelkwaliteit. Door bepaalde standaarden te verlagen, ontstaan vaak nieuwe problemen op het boerenerf. En daar zit niemand op te wachten.'

Het stilzetten van de persen is geen goed idee?

'Het is niet voor niets dat conditioners, persen, expanders en extruders in de voerproductielijnen zitten. Zulke machines stellen mengvoerproducenten in staat een groter assortiment van grondstoffen te benutten voor het samenstellen van mengvoeders.

'Zo kunnen bijvoorbeeld vezelrijke producten worden ontsloten met specifieke processing. Daardoor is het varken wel in staat de waardevolle voedingsstoffen uit zo'n product te halen. Energie steken in voerprocessing verbetert de voerconversie en daarmee de duurzaamheid van de productie van vlees en eieren.'

Meel verstrekken aan Nederlandse varkens ziet u niet zitten?

'Absoluut niet en niet alleen vanwege de lagere verteerbaarheid. Meel ontmengt in de opslag en in de voerbakken. De loopeigenschappen in de silo zijn niet zo gunstig en ook het risico op gisten en schimmels is groter.

'Bovendien zijn de droogvoersystemen en brijbakken in de varkensstallen niet op meel afgestemd en zal de voeropname van de varkens lager zijn. Meel is toch anders eten dan het opnemen van een korreltje. Kortom: het veranderen van de voervorm geeft een enorme kettingreactie van praktische problemen en daarvoor wordt een prijs betaald.'

Toch is meel voor varkens in België gewoon.

'Dat is daar inderdaad nog de traditie. Er zijn nog veel kleine lokaal en regionaal opererende voerfabrieken die dicht bij de boer staan en daar hun technieken op hebben afgestemd. De grote diervoederproducenten in België investeren wel in technologie.'

De mengvoerwereld wordt vaak als conservatief bestempeld. Is dat terecht?

'Als je kijkt naar nieuwbouw van mengvoerfabrieken en investeringen in de meest geavanceerde technieken, moet je het inderdaad buiten de Nederlandse grens zoeken. De mengvoerindustrie is bezig met overleven en dat tempert de innovatiedrang. Met een krimpende veehouderij is dat ook te begrijpen.

'Op het gebied van renoveren en specialiseren van productielocaties gaan de ontwikkelingen in Nederland echter door. Daarbij proberen fabrikanten zo innovatief mogelijk te zijn, maar niet alles is passend te krijgen in de voerlijnen binnen de bestaande fabrieksmuren. Bovendien moet een investeringsbeslissing passen.'
Nederland blinkt uit in voerfabrieken inrichten voor specifieke diercategorieën.

'Van productiedieren wordt steeds meer gevraagd, dus moet de voeding van deze dieren daar nauwkeurig op worden afgestemd. Ook wetgeving vraagt steeds meer van voerfabrikanten. Er mag niets misgaan, anders kost het flink geld of loopt het imago een deuk op. Daarom is de ontwikkeling naar gespecialiseerde productielocaties met technologie afgestemd op biggen-, varkens-, pluimvee- of rundveevoeders in volle gang, mede door fusies.'

Bijdragen aan een lagere CO2-footprint is ook een opdracht voor mengvoerfabrikanten. Zijn er opvallende ontwikkelingen?

'In het PPS-project Circulaire Bio-economie hebben wij samen met twaalf bedrijven en kennisinstellingen gewerkt aan een duurzaam en veilig hergebruik van coproducten en reststromen voor de productie van dierlijke eiwitten.

'Zo is het sinds najaar 2021 in Europa toegestaan om processed animal proteins (PAP), voorheen diermeelproducten genoemd, weer als eiwitbron in voeders voor varkens en pluimvee te verwerken. Mits het niet van diereigen oorsprong is.

'Daar ben ik blij mee omdat er een eiwittekort is en zo het gebruik van sojaschroot bij het voeren van onze landbouwhuisdieren kan worden beperkt. De jonge generatie nutritionisten kennen PAP's niet en moeten er nog mee leren werken. Er zijn nu dierspecifieke PAP's en de processing ervan is wel verder ontwikkeld, daarom zijn voerproeven gedaan en wordt kennis gedeeld.

'Een andere ontwikkeling is het benutten van vloeibare bijproducten bij de productie van mengvoeders. Zo'n verpompbare grondstof met nutriënten kan in een conditioner worden toegevoegd naast stoom. Zo kunnen vloeibare coproducten waarde toevoegen aan voerkorrels. Zo'n innovatie de praktijk in krijgen vergt echter nogal wat onderzoek en tijd.

'Het toevoegen in het proces moet ongestoord verlopen, wat is het effect op de korrelkwaliteit, de voereigenschappen, de voerhygiëne en de vertering? Voerproeven met biggen bij Schothorst Feed Research lopen nu nog. Eind dit jaar zullen de resultaten en perspectieven van deze innovatie bekend zijn. Zo krijgt het sluiten van kringlopen stapje voor stapje meer vorm.'