Rabobank schaart melkveehouderij onder kwetsbare sectoren

Financieel topman Bas Brouwers zegt dat het als 'kwetsbaar' benoemen van de leningen aan de veehouderij vooral uit voorzichtigheid is gedaan. 'We hopen in de loop van het jaar meer duidelijkheid te krijgen over de aanpak van het kabinet. Daarna kunnen we een gedetailleerder benadering op de sector toepassen.' Andere agrarische sectoren die eerder al (soms deels) als kwetsbaar worden betiteld, zijn de varkenshouderij en de sierteelt.

Bestuursvoorzitter Wiebe Draijer van Rabobank benadrukt dat dit vooral een technische generieke buffer is, waarbij de bank geld opzijzet om onvoorziene tegenslagen op te vangen. 'Er zitten geen specifieke bedrijfsvooronderstellingen in. We kunnen simpelweg niet voorzien wat de consequenties van het maatregelenpakket zijn voor de sector als geheel of voor bedrijven individueel.'

Consequenties op bedrijfsniveau

Voor de melkveehouders betekent deze reservering strikt genomen voorlopig nog niets, zegt Draijer. 'We zijn wel terughoudend bij het financieren van uitbreiding van boeren nabij natuurgebieden. Wat de boeren nodig hebben, is duidelijkheid over het hele pakket, zodat duidelijk is wat wij kunnen doen om specifieke bedrijven te ondersteunen. Laten we niet vergeten dat er wel investeringen mogelijk zijn op bedrijven die niet in bij natuurgebieden zitten.'

Op de lange termijn heeft de onzekerheid wel degelijk een negatief effect op de sector, stelt de bestuursvoorzitter. 'We verwachten dat er door de onzekerheid een pauzeperiode komt in de productiviteitsstijging die we jaar op jaar meemaken door gerichte innovatieve verbetering van de sector. Zo'n pauze is niet bevorderlijk voor het bestaansrecht en verdienmodel van boeren.'

Stikstofproblematiek is aanslag

Draijer noemt de stikstofproblematiek een 'enorme aanslag op het boerenbedrijf, op de individuele boer'. Hij is kritisch op de stikstofkaart waarin gebieden zijn gekoppeld aan emissiereductiepercentages. 'Er is fundamentele onzekerheid of boeren kunnen doorgaan. Dat zorgt voor een gevoel van onrecht', constateert hij.

'We moeten naar een fase waarin we gezamenlijk zoeken naar een oplossing, waarbij voor een integrale benadering wordt gekozen om problemen op te lossen', zegt de bestuursvoorzitter. Die integrale aanpak moet ook kijken naar waterkwaliteit, klimaat en overheidsplannen voor andere sectoren die moeten bijdragen.

'De focus moet niet alleen op stoppen liggen, maar juist op het creëren van een beloftevolle toekomst voor boeren die duurzaam door kunnen gaan', vindt de Rabo-topman. 'Die boeren moeten een plaats krijgen. Dat zal gepaard gaan met het zoeken naar optimalisatie in de regio. Ik denk aan een soort ruilverkaveling en daar wil Rabobank een rol in vervullen.' Om die reden gaat Rabobank in op de uitnodiging van Johan Remkes om over de stikstofaanpak te praten.

Innovatie belangrijk

Innovatie speelt een belangrijke rol bij de oplossing, meent Draijer. 'Innovatie moet boeren helpen om de uitstoot zelfstandig te verminderen. Zonder innovatie is het stikstofprobleem niet op te lossen, maar het kan niet alleen van innovatie komen. Het gaat om de mix', zegt hij.

'Er moet ook een goede regeling zijn om boeren die geen opvolger hebben of willen stoppen te helpen het bedrijf te beëindigen. Dat vraagt om een eerlijke vergoeding voor de boer, zodat er een stimulans komt voor de boer om die stap te zetten', vervolgt de bestuursvoorzitter.

Betalen voor duurzaamheid

Draijer stelt ook dat voor duurzame landbouw meer moet worden betaald. Dat betekent volgens hem dat consumenten meer geld zouden moeten neertellen voor agrarische producten. Hierover zouden eveneens afspraken gemaakt kunnen worden, zodat de boeren een economische prikkel krijgen om verder te innoveren.

Rabobank kreeg de afgelopen tijd de nodige kritiek vanwege zijn rol in de financiering van de landbouw. Verschillende politieke partijen willen dat de financiële instelling meebetaalt aan het oplossen van de stikstofcrisis. De bank stelde onlangs ook met gemengde gevoelens terug te kijken op het door Nederland gevoerde landbouwbeleid van schaalvergroting, dat voor een groot deel door Rabobank is gefinancierd.

Goede halfjaarcijfers

Draijer deed deze uitspraken bij de presentatie van de halfjaarcijfers van Rabobank. De nettowinst van de bank over de eerste helft van 2022 bedroeg 1.571 miljoen euro. Dat was in 2021 2.160 miljoen euro. De bank spreekt van goede prestaties in een roerig half jaar waarin de bank besloot zich terug te trekken uit Rusland.

De bank somt in een analyse de ontwikkelingen op die van invloed zijn op deze resultaten. Zo hebben hebben de gevolgen van de Russische oorlog in Oekraïne, problemen met de wereldwijde toeleveringsketens en het langetermijneffect van corona stevig ingewerkt op de economie. Deze veroorzaakten wereldwijd oplopende voedsel- en energieprijzen, een forse stijging van inflatie en sinds lange tijd weer renteverhogingen door centrale banken.

De kredietportefeuille van Rabobank steeg met 15,4 miljard euro tot 432,6 miljard euro, deels door valutaeffecten. De Food & Agri-portefeuille nam met 10 procent toe tot 113,2 miljard euro. Het Nederlandse deel van bedraagt 39,3 miljard euro. Brouwers stelt dat dit deel wel is gegroeid door toegenomen kredieten aan de foodsector. De kredietverstrekking aan de agrarische sector bleef stabiel.

LTO kritisch

LTO Nederland is kritisch op de houding van de Rabobank. 'Veranderende en tegenstrijdige wet- en regelgeving is vandaag de dag grootste risicofactor voor de bedrijfsvoering en toekomst van boeren en tuinders. Die onzekerheid wordt nog groter als banken anticiperen op kabinetsplannen die nog helemaal niet in de wet verankerd zijn, en wat ons betreft ook nooit in deze vorm in de wet komen', meldt een woordvoerder.

'Op deze manier wordt het voor onze ondernemers nóg moeilijker om goed eten te blijven produceren en tegelijkertijd een transitie in te gaan. Een bank hoort maatwerk te leveren, in goed overleg met ondernemers zelf', besluit de woordvoerder.