Van Renselaar zet akkerbouwbedrijf op zijn kop

Met zo'n 9 kilometer per uur rijden twee Fendt-trekkers van het gespecialiseerde bedrijf Van Werven over de kavel van Van Renselaar in het Flevolandse Lelystad. De 390 pk Fendt hangt vervaarlijk schuin in de voor met een indrukwekkende ploeg. Een 180 pk-trekker sleept de combinatie voort voor de benodigde snelheid.

Hier stond eerder dit seizoen nog wintergerst. Daardoor kon Van Werven vroeg starten met diepploegen onder mooie omstandigheden. 'Het bedrijf heeft veel ervaring met diepploegen en dat geeft ons vertrouwen', zegt Martin van Renselaar, terwijl hij het imposante werk aanschouwt. Vader Henk is ondertussen op dezelfde kavel aan het ploegen. De grond moet verbrokkelen om goed te kunnen worden ondergeploegd.

'De droge omstandigheden zijn perfect', weet Van Renselaar. 'Ondanks dat Van Werven het druk heeft, blijven de medewerkers kritisch. Regent het, dan stopt het werk. Je kunt het maar één keer goed doen.'

Het bedrijf is ruim een week bezig om één kavel volledig om te keren. De grondslag is dan veranderd van 40 tot 45 procent afslibbaarheid naar zo'n 30 procent. Het organischestofgehalte stijgt van 3 naar een stabiele 7 procent.

Faliekant tegen

Vader en zoon zitten samen met dochter Gea in maatschap. Ze hebben nu twee jaar ervaring met diepploegen. Nog één kavel en dan is het hele bedrijf om. Aan de Lisdoddeweg waar zij boeren zijn al veel collega's deze weg ingeslagen. 'We zijn altijd faliekant tegen geweest', lacht Martin van Renselaar. 'Vijftien jaar lang ben je bezig met groenbemesters telen, organische stof aanvoeren en niet-kerende grondbewerking. Alles letterlijk omkeren, dat zagen we niet zitten.'

Maar droge zomers in 2018 en 2019 en een extreem voorjaar in 2020 zorgden ervoor dat zij die mening moesten bijstellen. 'De knop ging om, we zaten erdoorheen', erkent de jonge Flevolandse akkerbouwer.

'Het kostte veel moeite, tijd en geld om de gewassen boven te krijgen en een goede opbrengst en kwaliteit te behalen. Zelfs met beregenen viel dat tegen', vervolgt Van Renselaar.

'Bij collega's zagen we dat zij niet eerder of meer beregenden. Tegelijk ging het werk gemakkelijker en was de opbrengst beter. In het voorjaar moesten we te veel concessies doen, terwijl het juist dan perfect moet zijn voor de basis van een goede oogst. We zijn met Van Werven gaan praten en in 2020 is de eerste kavel geploegd.'

Inmiddels is de derde kavel aangepakt. Nog één jaar en het gehele bedrijf is gedaan. Ondanks de positieve resultaten wordt nog getwijfeld. Van Renselaar: 'Van de zwaardere grond komen normaal gesproken kwalitatief goede aardappelen die lang bewaarbaar zijn. Dat is bij de lichtere grond gewoon minder. Het is nog geen uitgemaakte zaak.'

Over het resultaat op de andere kavels zijn de ondernemers goed te spreken. 'Het vergt een volledig ander bedrijfsmanagement', aldus Van Renselaar. 'De grond is niet alleen lichter en beter bewerkbaar, ook de mineralenbalans is anders. Dat vraagt om een andere bemestingsstrategie.'

De kalibeschikbaarheid is laag ziet Van Renselaar. 'Dat zijn we niet gewend. Voor het ploegen in het voorjaar hebben we kali gestrooid. We zagen dat de uien daar niet bij konden komen omdat het wortelgestel niet voldoende was ontwikkeld. Dat is een leermoment.'

Jaarrond groen

De filosofie van de maatschap is nu om het land jaarrond groen te houden en intensief groenbemesters te telen. Welk mengsel het beste past, is volgens Van Renselaar nog een hele puzzel. 'In het voorjaar ploegen we 15 centimeter met de ecoploeg. Dit jaar hebben we intensief gerold voor en na het zaaien om vocht vast te houden. Dat heeft goed uitgepakt, met een prima opkomst in de uien en bieten.'

Sowieso merkt de akkerbouwer dat de grond opdrachtig is. 'Dankzij het hoge organischestofgehalte is de grond niet natter. Na een fikse regenbui kun je zo weer aan de slag.'

Grondbewerking

Na het ploegen wordt de kavel meermaals met een cultivator bewerkt om hem te vlakken. Daarna wordt gedraineerd. Vrees voor nazakken hebben vader en zoon niet. 'De drains liggen op 1 meter diepte, vlak boven de ploegvoor. Het risico van een slechte waterafvoer is groter', zeggen ze.

Vooraf zijn profielkuilen gegraven om de juiste diepte in het perceel op te zoeken. Problemen zijn er nog niet geweest. De ondergrond is in dit deel van de polder relatief egaal, waar elders weleens zandkoppen zijn bovengeploegd.

Ecoploegen versus roterende spitmachine

In het verleden gebruikte Van Renselaar een roterende spitmachine om gewasresten in de bouwvoor te mengen. Of ecoploegen beter is, blijft afwachten. 'Het heeft ook effect op je machinepark. Onze 145 pk-trekker is nu misschien te groot en zwaar', verklaart Van Renselaar.

Het bodemleven keert verbazend snel terug na het ploegen, al kost het wel tijd om dit op te bouwen. Vooralsnog zijn daar geen nadelige effecten van te zien in de nateelt van suikerbieten en uien. Het bouwplan omvat aardappelen, zaaiuien, wintergerst, suikerbieten en tulpen. Wortels zijn uit het bouwplan verdwenen, omdat de late oogst niet past bij het diepploegen. Voorlopig blijft het bouwplan zoals het nu is. 'We moeten het wiel opnieuw uitvinden en hebben uitdagingen genoeg', besluit Van Renselaar.

Traject van diepploegen is veel langer geworden

Steven Visser is verantwoordelijk voor de grondverbetering bij Van Werven. Het bedrijf is al bijna dertig jaar gespecialiseerd in o.a. diepploegen. 'Waar we in het verleden het ploegen meer als een dienst zagen, gaat het nu meer om het hele traject van advies tot en met het ploegen zelf. De ervaring en inzet van de chauffeurs blijft hierbij onmisbaar', vat Visser samen.

Of de laatste jaren meer wordt geploegd, durft Visser niet hard te maken. 'Omschakeling naar biologisch is een van de redenen waarom akkerbouwers besluiten te diepploegen, omdat je gemakkelijker een breder teeltplan kunt hanteren. Ook ploegen we percelen van akkerbouwers die eerder geen voorstander waren, maar bij collega's toch de voordelen zien.'

De techniek is in drie decennia ook verbeterd. Zo heeft het bedrijf voor iedere 10 centimeter een andere ploeg. Die bouwt het bedrijf zelf, nadat fabrikant Panter stopte. Een kilverbak is onmisbaar. Visser: 'De grond moet vlak zijn. We ploegen zo diep als nodig, maar in de regel iets ondieper dan vroeger. Op 110 en 120 centimeter is momenteel het meest gangbaar. Het is zoeken naar de beste grondlaag. Wij vinden dat je het beste zoveel mogelijk van de goede grondlagen naar boven kunt halen. Je ziet telers die zelf ondieper ploegen, zo' n 50 tot 60 centimeter. Wanneer dit te weinig is en later alsnog de vraag komt om dieper te ploegen, loop je het risico dat je de zware klei weer terug naar boven ploegt.'