Mest goede graadmeter om darmverzuring bij melkkoeien te meten

'De focus ligt heel vaak op de pens. Maar de pens is zeven cellagen dik en kan veel bufferen. De darm is maar één cellaag dik. Het risico dat die wordt aangetast is veel groter', zegt Fokke Sikkema van Dierenkliniek Wolvega.

In de darm laten celverbindingen los en er kunnen schadelijke stoffen in de bloedbaan komen. 'De koeien nemen ook plotseling minder calcium op vanuit de darmen en zullen uiteindelijk plat gaan met melkziekte-achtige verschijnselen', licht Sikkema toe.

Mest goede graadmeter

Olijslager onderzocht daarom of darmverzuring te meten is via de pH in de mest en welke oorzaken een rol spelen bij darmverzuring. Zijn conclusie: het realtime meten van de pH van mest is een goede graadmeter voor darmverzuring. Er is sprake van het verzuren van de darm wanneer deze zakt onder de 6.6. Met elke punt dat de pH zakt, wordt de darmwand meer aangetast. De pH in de mest is ook gecorreleerd met de melkproductie en optimaal tussen een de 6,5 en 7,0 in de mest.

Van de honderd koeien (tien bedrijven) had 40 procent in april ten tijde van het onderzoek met een pH onder de 6 enige mate van darmverzuring (zie figuur).

'En aan de mest zelf was dat meestal niet te zien', zegt Sikkema. 'Bij darmverzuring verwacht je mest die wat lichter van kleur en slapper is met meer onverteerde delen. Het tegenovergestelde was eerder het geval. De mest was eerder dikker dan dun en zuur. Als dierenarts kijken wij veel naar mest en daar staar je je dan soms toch blind op.'

Olijslager zette ook alle rantsoenkenmerken op een rij. Daaruit blijkt dat zetmeel en bestendig zetmeel een pH-verlagend effect hebben op de mest. Suiker, ruwe celstof en de fermenteerbare organische stof verhogen de pH in de mest. 'Je weet het wel, maar het onderstreept toch weer eens het belang van een goede kuil. Je ziet het letterlijk terug bij je dieren', zegt Sikkema.

Management

Als voorbeeld haalt Sikkema een bedrijf aan met 200 gram zetmeel per 100 gram droge stof waar de koeien allemaal een pH in de mest hadden van boven de 7. 'Veel hangt ook af van het management', merkt hij op.

Voor topsport met de koeien moet alles kloppen. Sikkema noemt onder andere de voederwinning en kuilopslag, het hakselen, vaker voeren tijdens periodes van (hitte)stress en het voeren van een buffermix met beschermende componenten.

'Zo min mogelijk schommelingen en wisselingen in de opname en rantsoensamenstelling zelf zijn de basis voor gezonde darmen. En is dat het geval, dan zie je dat terug in de melkproductie en voerefficiëntie', besluit Sikkema.