Veen blijft vooralsnog onmisbaar in potgrond

In hoeverre boomkwekers met pot- en containerteelt bezig zijn met veenreductie en veenalternatieven, hangt af van het sortiment en hun afzetkanaal. Leveren ze aan retailketens van tuincentra of bouwmarkten, dan merken ze meer vraag naar minder veen.

In de afzet van Boomkwekerij Menkhorst in het Gelderse Gaanderen zijn veenalternatieven nog geen issue. 'Wij leveren aan de Nederlandse handel en exporteren een beetje', zegt Anja Menkhorst. 'Nog niemand heeft tegen ons gezegd dat we minder of helemaal geen veen meer moeten gebruiken.'

Mengsel

Menkhorst gebruikt altijd een mengsel van verschillende grondstoffen, omdat het bedrijf een groot sortiment sierheesters kweekt in potmaten van P9 tot containers van 7,5 en 18 liter. 'Dan kies je qua potgrond voor een gulden middenweg.' Haar mengsel bestaat uit rijstkaf, bark, kokosvezel en veenproducten. 'We zijn fan van rijstkaf, want het houdt de potgrond luchtig en zorgt voor minder onkruid op de pot.'

De potgrond wordt per vrachtwagen bij de oppotmachine gelost. 'Per keer zo'n 48 kuub, de wagen liefst zo vol mogelijk, want transport is duur', zegt Menkhorst. 'Alle grondstoffen voor potgrond zijn het afgelopen jaar flink duurder geworden.'

Hoge buffercapaciteit

Kwekerij Vredebest in het Zuid-Hollandse Waddinxveen gebruikt een mengsel dat volledig uit veenproducten bestaat. 'Voor ons is de kwaliteit van het eindproduct het belangrijkst. In veen kweken we het best. Veen heeft een hoge buffercapaciteit van vocht en voeding', legt directeur Hendrik Hak uit.

Het bedrijf is gespecialiseerd in een sortiment coniferen in diverse potmaten. Dat vindt via de tussenhandel zijn weg vindt naar bijvoorbeeld buitenlandse retailers.

Veenreductie en veevrij

Vanuit de markt hoort Hak wel geluiden over veenreductie en veenvrij, maar het is nog niet zover dat hij zich gedwongen voelt om daarin mee te gaan. Het issue houdt de kweker wel bezig. 'Mocht het nodig zijn en veenalternatieven zijn voldoende op voorraad, dan willen we wel kunnen schakelen.'

Enkele jaren geleden heeft Hak proefsgewijs wat ervaringen opgedaan met veenalternatieven. Tot zelfs veenvrije potgrond. De buffercapaciteit van vocht en voeding bleek telkens niet het niveau van veen te kunnen halen.

Afstrooien met bark

Na oppotten worden alle potten bij Vredebest standaard afgestrooid met bark. Zodoende zijn de potten niet volledig gevuld met veenproducten, maar voor 80 procent. De 20 procent bark zorgt dus feitelijk al voor veenreductie op het bedrijf, hoewel het afstrooien hoofdzakelijk is bedoeld tegen mos- en onkruidgroei op de pot. 'En we vinden het netjes uitzien', zegt Hak.

Meerdere kwekers strooien potten standaard af met bark. Ze moeten wel, omdat Mogeton – het enige middel tegen mos en onkruid op de pot – niet meer is toegelaten.

'Eigenlijk jammer', vindt Rajko de Hoon van Van der Peijl Tuinplanten in het Brabantse Zundert. 'Daarom, maar ook vanwege de sierwaarde, strooien we af met bark. We proberen tegen onkruid iedere week wel een ronde te doen en wat nog door de bark groeit, handmatig eruit te plukken. Maar dat kost tijd en personeel.'

Bemesting

Van der Peijl Tuinplanten gebruikt verschillende potgrondmengsels, een zuurminnend mengsel (pH 4,8) voor de teelt van azalea en rododendron, een heestermengsel (pH 5,3) voor het oppotten in het najaar en een heestermengsel voor het voorjaar. 'Dat heeft puur met de bemesting te maken', legt De Hoon uit. 'De planten die we in het najaar oppotten, kweken we binnen. In het voorjaar potten we op voor buiten.'

De potgrond bestaat voor een gedeelte uit veen. Een groot gedeelte is al eerder vervangen door houtvezel. 'Voor onze teelten is veen best belangrijk', zegt De Hoon. 'Retailers vragen weleens of het bedrijf veenvrij kweekt. Dan geven we eerlijk aan dat we minder veen gebruiken, maar niet veenvrij. Dat kunnen we ook nog niet. De volumes veenalternatieven zijn er ook niet als iedereen veenvrij zou gaan kweken.'

Lokaal geteelde alternatieven

Van der Peijl Tuinplanten beproeft nu lokaal geteelde veenalternatieven, zoals Miscanthus giganteus (olifantsgras) en tagetes (afrikaantjes) die, samen met compost, zijn gemengd in een potgrond met minder veen. Tot nu toe hebben de proefplanten een groeiachterstand ten opzichte van het standaard mengsel.

'De pH is te hoog en de tagetes ging in de pot kiemen. We willen de proef zeker een kans geven, want het zal in de toekomst naar minder veen toe gaan. Goede grond blijft de basis voor gezonde planten', zegt De Hoon.

Miscanthus

Plantenkwekerij Joost Sterke in het Brabantse Haaren is volop bezig met miscanthus als veenalternatief. Het bedrijf is vijf jaar geleden begonnen met het beproeven als afdekmateriaal van potten. Dat is zo goed bevallen dat potten en containers tot 15 liter inhoud standaard met miscanthus worden afgestrooid. Het afdeklaagje is met 2 centimeter net zo dik als de potrand.

'We hebben daardoor minder uren te wieden', zegt student Simon Peters die vanuit HAS Den Bosch bij de plantenkwekerij marktonderzoek doet naar miscanthus.

Joost Sterke teelt nu zelf miscanthus, niet alleen om te kunnen gebruiken als afdekmateriaal, maar ook als bestanddeel van potgrond. 'Potgrond met veen wordt steeds duurder, maar afstrooimiddelen als bark ook', verklaart Peters. 'Miscanthus is goedkoper dan veen.'