Pieter Grinwis (CU): 'We moeten snel voorbij deze polarisatie zien te komen'

Terneergeslagen voelde Grinwis zich, toen hij na afloop van de stemmingen over de stikstofaanpak naar huis fietste. Wetende dat veel boeren boos zijn over het voorliggende beleid en de roerige week die daarop volgt. Een week vol boosheid, frustratie, verdriet en agressie.

De aanpak mag niet tot kaalslag leiden, maar in gebieden met veel vee gaat het wel pijn doen

Pieter Grinwis, ChristenUnie-Tweede Kamerlid

Het is zaak om zo snel mogelijk voorbij de polarisatie te komen, zegt Grinwis. 'Als politiek lossen we het probleem niet op met moties, als boer los je het met kwade koppen en boegeroep ook niet op.'

Hoe heeft u de oproer van de afgelopen week beleefd?

'Ik heb gelukkig geen mensen aan de deur gehad, zoals bijvoorbeeld mijn CDA-collega Derk Boswijk. Politici in hun eigen domein opzoeken is zorgwekkend en niet acceptabel. Veel boeren zullen ook zijn geschrokken van wat sommige van hun collega's doen. We hebben dit soort ongecontroleerde acties ook niet vaak gezien. Dit is ongekend voor Nederland.'

Begrijpt u de emoties van de boeren?

'De boosheid snap ik heel goed, maar sommige acties gaan echt te ver. Als zoon van een akkerbouwer weet ik hoe diep de band met je grond is en met de generaties voor en na je. Maar of we het nou leuk vinden of niet, we moeten beseffen dat we over ecologische grenzen heen zijn gegaan. We weten al decennialang dat we de schadelijke gevolgen van onze grote voedselproductie afwentelen op onze leefomgeving en dat we het niet afkunnen met enkel innovatie.

'Dat diepe besef is er bij veel mensen wel, ook bij boeren. Die zijn altijd vindingrijk geweest. Daarom is het zaak zo snel mogelijk voorbij deze polarisatie te komen en dat boeren aan tafel komen. In de gebiedsaanpak is heel veel mogelijk. Je kunt bijvoorbeeld ook natuur verbeteren met goed waterpeilbeheer. Het gaat echt niet alleen om reductie.'

Vijf moties van uw hand zijn woensdag door de Tweede Kamer aangenomen. Is dat een succes?

'Zo zou ik het niet willen noemen in het kader van dit erg beladen stikstofdebat waar veel boeren zeer wanhopig zijn en boos weglopen, ook bij mijn partij. Maar toen ik de stikstofbrief van minister Van der Wal las, miste ik een aantal dingen. Bijvoorbeeld een aanpak voor de luchtvaart en industrie. Dat is niet alleen onverstandig, maar ook onrechtvaardig. Het is een opgave voor ons allemaal, voor landbouw en industrie, voor producent en consument.

'Een van mijn moties roept op om eind dit jaar alle gegevens over de veestapel op orde te hebben. Door daarmee te rekenen in plaats van met die uit 2018 zoals nu gebeurt, wordt de opgave kleiner. Mede door deze motie is het startpunt voor de aanpak bijgestuurd.'

Een motie over het herijken van Natura 2000-gebieden steunde u niet. Waarom?

'Dat was er eentje voor de bühne. Toenmalig landbouwminister Carola Schouten heeft geprobeerd kleine Natura 2000-gebieden van tafel te krijgen, omdat deze onevenredig veel maatregelen vragen. Maar we moeten eerst stikstof reduceren, wegkomen van die ecologische grens. Pas dan kunnen we in Brussel een potje breken. Dat kan momenteel niet.

'Ik ben ook kritisch op de kritische depositiewaarde, maar nu moeten we het ermee doen. En zorgen dat de ecologische autoriteit snel body krijgt, zodat we kunnen afwijken.'

Wat had het kabinet anders moeten doen?

'Het publiceren van het kaartje was heel ongelukkig, een valse start. Een deel van de boeren zal echt moeten inleveren, maar het is nog niet uitgewerkt. Door het kaartje lijkt dat er wel zo te staan. En dan ontbreken ook nog de ammoniakbronnen uit de industrie.

'Het is pas het begin van een proces waarbij provincies in de lead zijn. Ik heb er vertrouwen in dat zij samen met boeren en anderen tot gedragen oplossingen komen. Veel provincies zijn al een heel eind op weg. Daarnaast was het prettig geweest als de kaart er niet had gelegen, maar het perspectief wel.'

Dat perspectief mist u bij de brief van uw partijgenoot, landbouwminister Henk Staghouwer?

'Ja, het is nog heel erg 'hoog over' schrijven hoe het moet. Het moet concreter. Ondernemers hebben behoefte aan langjarige afspraken. Veel contracten voor agrarisch natuurbeheer zijn nu nog kortlopend. Weidevogelbeheer is een fooi, maar moet een echte vergoeding worden.

'Met langjarige contracten durf je ook stappen te zetten. Dan durf je minder koeien te nemen. Als ondernemer neem je risico's, maar er moet een inkomenszekerheid tegenover staan. Laten we daar als overheid ruimhartig in zijn.'

Welke rol ziet u voor de keten?

'Het gaat altijd over prijs in de landbouwsector. En terecht. Dat zegt onder meer dat de prijs voor producten te weinig landt op het boerenerf ten opzichte van de supermarktprijs. De grote uitdaging is voor elkaar zien te krijgen dat supermarkten niet meer stunten met voedsel en dat consumenten worden geïnformeerd over de echte prijs van producten en die gaan betalen. Ook in de keten zullen we de duimschroeven moeten aandraaien.

'Na zoveel jaar praten en visies formuleren is het tijd voor een toekomst waarin zonen en dochters perspectief zien. Dat komt niet alleen de boer ten goede, maar het hele platteland. Boeren zijn niet alleen voedselproducent, maar ook landschapsproducent. Ze zijn deel van de oplossing voor klimaatverandering.'

Waar moet dat toe leiden?

'Een vitaal platteland, met boeren met meer verdienvermogen dan nu. De stikstofaanpak mag niet tot een kaalslag op het platteland leiden. Maar in gebieden met veel veehouderij gaat het natuurlijk wel pijn doen, zoals rondom De Peel en de Veluwe. Maar dit land heeft eerder meer dan minder jonge boeren nodig.'