Bietenteelt vraagt om scherpere keuzes

Proefboerderij Ebelsheerd in het Groningse Nieuw Beerta vormde onlangs de locatie voor de Praktijkdag bieten. Centraal stonden de mogelijkheden om in te kunnen spelen op de toekomstige veranderingen in de gewasbescherming. Er waren onder meer demostroken tegen bodeminsecten te zien.

'Schade door bodeminsecten is onvoorspelbaar', stelt onderzoeker Linda Frijters bij het IRS. 'Zelfs een sterk insecticide als Force krijgt ze bij grote druk niet onder controle.'

Bietenkevers

In het IRS-proefveld is veel schade aangericht door bietenkevers. In het perceel ernaast stonden vorig jaar bieten. Volgens Frijters viel toen het aantal kevers bij opkomst nog mee, maar heeft het insect zich later volop vermeerderd en zijn er na de winter nog veel achtergebleven. 'Bietenkevers kunnen tot 30 meter lopen. Die in het proefveld komen dus daarvandaan', constateert zij.

De onderzoeker wijst verder op het belang van de keuze voor de juiste voorvrucht en groenbemester. 'Springstaarten vermeerderen zich beter op Italiaans raaigras dan op gele mosterd. Biet-op-biet en biet-naast-biet vergroten de kans op bietenkeverschade en grasachtige groenbemesters voorafgaand aan bieten geven ritnaalden en emelten meer gelegenheid om schade aan te richten. Ook zorgt een vaster zaaibed voor minder plantuitval. Bodeminsecten kunnen dan minder makkelijk voortbewegen.'

Wel of niet ingrijpen

IRS-onderzoeker Elma Raaijmakers vindt diagnostiek belangrijk, omdat telers bij een juiste diagnose beter kunnen bepalen hoe en of ze tegen insecten wel of niet in moeten grijpen. 'Er zijn ook nuttige beestjes. Daarom is het goed om de verschillen te kunnen zien. Bietenvliegeitjes lijken op die van de zweefvlieg, maar laatstgenoemde is een nuttig insect. De juiste diagnose is bepalend voor de juiste vervolgstap.'

Over de beheersing van bladschimmels zegt IRS-onderzoeker Bram Hanse: 'Als de bomen verkleuren, dan moeten de bieten nog groen zijn. Dan weet je zeker dat wat betreft beheersing niets hebt laten liggen', weet hij. 'Bij veel loofverlies gaat de biet het compenseren en vormt het opnieuw blad. Daardoor loopt de opbouw van suiker achter.' Hoe meer aantasting, hoe minder gezond loof er is voor de groei van de biet en de suikerproductie.

Ruim bouwplan

Volgens Hanse is een ruim bouwplan de basis voor een goede beheersing. 'Hoe ruimer de rotatie, hoe lager de druk. Een 1 op 3-rotatie is krap. Sporen van bladschimmels gaan drie jaar mee.' Hij adviseert bij het eerste vlekje al te spuiten, omdat de schimmel drie maanden nodig heeft vanaf het eerste vlekje tot het dood krijgen van het loof. 'Denk goed na wanneer je gaat oogsten en pas daar je strategie op aan.'

Overigens denkt Hanse dat bietentelers nooit helemaal van bladschimmels af komen. 'Iets wat er eenmaal zit, krijg je niet meer weg. We moeten ermee leren omgaan op een financieel en technisch zo gunstig mogelijke manier.'

Belangrijkste factor

IRS-onderzoeker Martijn Leijdekkers ziet bij de rassenkeuze dat er nog veel bietentelers gaan voor enkel een hoog suikergehalte of financiële opbrengst. 'Kijk meer naar de juiste resistentie voor het perceel. Dat is de belangrijkste factor voor een goede keuze', zegt hij op het rassenproefveld, waar IRS dit jaar een van de twintig proeven in Nederland heeft aangelegd.

Leijdekkers verwacht de komende jaren een uitbreiding van het aanbod aan rassen met een hoge bladgezondheid of een Conviso One-resistentie. Ook werken kwekers aan het inkruisen van een resistentie tegen vergelingsziekte. 'Ze moeten met steeds meer ziekteresistenties rekening houden', zegt hij.

Opbrengststijging

'De ontwikkeling van meervoudige resistente rassen gaat wel ten koste van de opbrengststijging. Die vlakt de laatste tien jaar af', constateert de onderzoeker. 'Voor kwekers is het lastig om naast alle resistenties een hoog suikergehalte in te kruisen, dus die waarde is vrij stabiel gebleven. De opbrengststijging komt vooral door grotere bieten.'

Volgens Leijdekkers begrijpen de veredelingsbedrijven de boodschap goed. 'Er is veel aandacht voor nieuwe rassen met een hoge bladgezondheid. Er zitten rassen in de pijplijn die mogelijk een 8,5 of een 9 scoren voor bladgezondheid.'

Minder herbiciden

Sjef van der Heijden, verantwoordelijk voor het onkruidonderzoek bij IRS, ging in op het feit dat er op termijn minder herbiciden beschikbaar komen voor de bietenteelt. Hij ziet potentie in het Conviso Smart-systeem, waarin een acetolactate synthase (ALS)-tolerant bietenras is ontwikkeld.

Het ALS-herbicide Conviso One laat een goede bestrijding zien op breedbladige en grasachtige onkruiden. Daarnaast bestrijdt het onkruidbieten van standaardrassen. 'Opruimen van schieters van deze rassen zijn een must bij dit systeem, want anders ontstaan ALS-resistente onkruidbieten die niet met ALS-herbiciden kunnen worden bestreden', licht Van der Heijden toe.

Duist

Ook bestrijding van resistente duist is een bottleneck bij het Conviso Smart-systeem. Het grasonkruid komt vooral in Noord-Nederland veel voor. 'Wat betreft de opbrengst van deze rassen laat je 5 tot 10 procent liggen', zegt de onderzoeker.

Van der Heijden doelt op de overgang van volledige chemische onkruidbestrijding naar een combinatie van een chemische en mechanische aanpak. In meerdere stroken van de onkruidproef testte het IRS de inzet van minder herbiciden in combinatie met een wiedeg en/of een schoffelmachine.