NAJK : 'In een gezamenlijke keten is iedereen verantwoordelijk'

NAJK bracht een toekomstvisie uit voor de varkenshouderij. Waarom?

'De Nederlandse varkenshouderij is anno 2022 de modernste ter wereld. De keerzijde is dat de Nederlandse varkenshouderij klem zit in een systeem waarin ze amper regie heeft op kosten en opbrengsten. Anderen bepalen nu de prijs, terwijl de kosten worden doorbelast naar de varkenshouderij. Kijk wie er nu opdraait voor de gestegen voerkosten.

Jonge varkenshouders zijn ambitieus en de bereidheid om met de tijd mee te veranderen is groot

Tim van der Mark, NAJK-portefeuillehouder varkens, pluimvee en kalveren

'We zitten in een systeem waarin de druk op de varkenshouder groot is. Veel collega's kampen met (psychische) problemen. Door het systeem zijn ook de sociale en maatschappelijke impact van de varkenshouderij verslechterd, terwijl die juist zo belangrijk zijn voor de license to produce.'

Wat verraste u het meest bij het opstellen van de visie?

'De varkenshouderij staat de komende jaren voor een aantal grote uitdagingen. Denk aan het stoppen met couperen en het kooiverbod dat nu in de EU ter discussie staat.

'Maar tijdens de bijeenkomsten met de klankbordgroepen bleek dat jonge varkenshouders ambitieus zijn en de bereidheid om met de tijd mee te veranderen enorm groot is. Zij willen inspelen op de toekomstige eisen, op voorwaarde dat ze de meerkosten en hun inspanning betaald krijgen.'

Hoe ziet de toekomstige varkenshouderij er in de ogen van jonge varkenshouders uit?

'In de toekomst produceert de Nederlandse varkenshouderij in een hoogwaardig segment voor consumenten in de lijn Londen-Parijs. En is er sprake van balans tussen bedrijfsomvang, dierenwelzijn, een eerlijk verdienmodel en gezond maatschappelijk draagvlak.

'Bij een eerlijk verdienmodel is schaalgrootte van minder belang en kunnen jonge varkenshouders flexibel inspelen op de wensen van de consument en maatschappij.

'In onze visie wordt ook meer in ketens gewerkt, waarbij alle partijen in de keten gelijkwaardig zijn aan elkaar. Het kan niet langer zoals het nu is. In een gezamenlijke keten is iedereen verantwoordelijk.'

Dat geluid is niet nieuw.

'Dat klopt. Als het aan het NAJK ligt, komen jonge boeren meer uit de stal en denken actiever na over de afzet van hun varkens. Bij veel ondernemers ligt de focus in de stal. De rest geven ze uit handen. Dat maakt hen afhankelijk en dat zou je als ondernemer niet moeten willen.

'Wij stimuleren jonge varkenshouders om zelf de regie te nemen over hun eigen positie in de keten. Om samen met de markt en de overheid nieuwe marktconcepten te ontwikkelen waarin innovatie en dierenwelzijn daadwerkelijk een verdienmodel zijn.'

Gemakkelijker gezegd dan gedaan.

'Daar moet je inderdaad behoorlijk eigenwijs voor zijn. Waar het om gaat, is dat jonge varkenshouders zelf actief hun weg zoeken. Vanuit het NAJK proberen wij daarvoor via de politieke kanalen ondernemingsruimte te creëren. Dat is de laatste jaren echt een speerpunt van ons.

'Het overheidsbeleid moet stabiel zijn. Stelt doelen en straft niet alleen maar af. Een beleid ook dat ondernemers stimuleert hun nek uit te steken en waarin subsidies echt helpen om stappen vooruit te zetten.'

En andere punten uit de visie?

'Het NAJK hamert al jaren op een gelijk speelveld in Europa. Een gelijke basiswetgeving in heel Europa, zodat overal hetzelfde minimum de standaard is. Wat het NAJK betreft komen er op elk niveau mogelijkheden om stalsystemen verder te ontwikkelen zonder lange procedures en kosten. Potentiële stalsystemen lopen nu veel te vaak vast op vergunningen en verdienmodellen.

'Ook moet er een constant onafhankelijk aanbod zijn van opleidingen en cursussen, zodat varkenshouders aan hun eigen ondernemerschap, kennis en vaardigheden kunnen blijven werken. Naar onze smaak stroomt kennis uit onderzoek ook onvoldoende door naar de praktijk of blijft te veel hangen bij commerciële partijen.'

Jonge boeren moeten meer uit de stal komen. Is dat ook waarom het NAJK in oktober een studiereis organiseert?

'Ja. Het welzijn van varkens is een thema dat de komende jaren in Nederland nog actueler wordt. In bijvoorbeeld Zweden en Finland speelt dat al langer. De reis is niet bedoeld als voorbeeld van hoe het zou moeten, maar wel om van te leren. Je wereld vergroten, jezelf en je visie verder ontwikkelen.

'In het buitenland kun je tot andere inzichten komen. Twee maanden geleden bijvoorbeeld was ik in Frankrijk en kwam tot de ontdekking dat zij eigenlijk een grote hekel hebben aan de Nederlandse varkenshouderij.

'Zij vinden dat Nederland de markt van varkensvlees verziekt, omdat wij in Nederland tegen een lagere kostprijs kunnen werken dan onze Franse collega's met als gevolg dat wij Franse varkenshouders de markt uit drukken. Terwijl wij zelf in Nederland graag andere landen de schuld geven als het gaat om concurrentie. Een vicieuze cirkel dus.'