EnergiekEvent: duurzame energie noodzakelijker dan ooit

Hoge gasprijzen en onzekerheid door de oorlog in Oekraïne hangen als een dichte mist boven de glastuinbouw. Het einde van de energiecrisis is niet in zicht. Integendeel, ondernemers moeten er rekening mee houden dat de gasprijs komende winter hoog blijft en nooit meer zo laag zal zijn als voor de crisis.

Daarbovenop komt de ambitie van het kabinet om de glastuinbouw versneld te verduurzamen. Het voorstel om deze versnelling te realiseren, is eind april naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarin wordt onder meer gesproken over een energiebelasting en afschaffing van het tuinbouwtarief. Verder werkt de Europese Commissie aan plannen om de CO2-uitstoot met 55 procent terug te brengen in 2030.

Op het podium in het Horti Science Park in Bleiswijk staan Adri Bom-Lemstra, voorzitter van Glastuinbouw Nederland, en Inge Lardinois van het ministerie van LNV naast elkaar. Bom-Lemstra verdedigt de belangen van de glastuinders, Lardinois het regeerakkoord. Over één ding zijn ze het eens: de energietransitie is noodzakelijker dan ooit.

Samen dus. En: de schouders eronder. 'Blijf niet afwachten', raadt Bom-Lemstra aan, 'maar onderzoek wat de mogelijkheden zijn op jouw bedrijf. Schakel adviseurs in, doe mee aan proeven en maak gebruik van subsidiemogelijkheden.'

Het EnergiekEvent is bij uitstek een goede gelegenheid voor glastuinders om kennis op te doen over de nieuwste ontwikkelingen. Dat gebeurt in verschillende workshops en rondleidingen langs proeven van het Delphy Improvement Centre en Wageningen University & Research (WUR), BU Glastuinbouw.

Warmtecirkel

Piet Broekharst van Glastuinbouw Nederland zet in de workshop 'energiebronnen van de toekomst' de alternatieven voor gasgestookte kassen op een rij. Waterstof, biomassa, kaswarmteterugwinning, aqua-, geo- en zonthermie kunnen een belangrijke rol spelen in de energietransitie. Een warmtecirkel uit 2017 laat zien hoeveel procent elk alternatief zou kunnen bijdragen.

De cirkel is echter enigszins achterhaald en wordt nog dit jaar aangepast. 'Dat komt omdat de wereld er vandaag de dag heel anders uitziet dan een paar jaar geleden. Zo heeft het kabinet recent besloten geen nieuwe subsidies meer te verstrekken aan biomassacentrales. Het kabinet zegt met de onmiddellijke stop te reageren op de maatschappelijke weerstand tegen het opstoken van bomen en ander houtachtig materiaal.

'Wat blijft ervan over?' vraagt Broekharst zich af. 'Wat komt er voor in de plaats? Waterstof?' Jeroen Larrivee, adviseur bij Blue Terra, is voorzichtig over dat laatste. Niet vanwege de toepassing, maar om de haalbaarheid. 'Er zijn grote projecten gepland in ons land om duurzame waterstof te produceren met elektrolyse. Maar dat zal nooit genoeg opleveren. Naar verwachting zullen we er nog veel van moeten importeren. Waterstof is schaars, dus duur, en dat zal voorlopig zo blijven, want de techniek is nog volop in ontwikkeling.'

Keuze afhankelijk van gebied

De keuze voor een bepaalde duurzame energiebron is afhankelijk van het bedrijf en soms gebiedsgericht. Het hangt bijvoorbeeld af van voldoende water, de aanwezigheid van aardwarmte of genoeg ruimte en de teelt. Een voorbeeld zien we tijdens de rondleiding van Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw. De proef Kas 2030 onderzoekt de weg naar een fossielvrije en emissieloze freesiateelt.

Hierbij maakt de WUR gebruik van hoge intensiteit ledverlichting en hoge isolatie van de kas. De latente warmte wordt opgevangen en opgeslagen om te gebruiken als er warmtevraag is. Daarnaast wordt er zo min mogelijk gebruikgemaakt van gewasbeschermingsmiddelen en wordt het water 100 procent gerecycled. De productiecijfers blijven vooralsnog wat achter, reden om verder te gaan met andere cultivars.

Verderop is een kas voorzien van een nieuw soort diffuus plastic. Onderzocht wordt of het mogelijk is om energiezuinig te telen onder dit foliedek zonder gebruik te maken van belichting en fossiele energiebronnen. Het licht blijkt dieper in het gewas door te dringen. Nadeel is dat het meer uitstraling heeft en de kas sneller afkoelt. Terwijl het glas van omringende kassen tijdens een recente februaristorm sneuvelden, blijkt de foliekas bestand tegen zware weersomstandigheden. Wordt de folie nat, dan wordt het meer lichtdoorlatend.

Grote stappen

Dat er grote stappen worden gezet in duurzame energie en energiebesparing maakt deze editie van EnergiekEvent wel duidelijk. Het zijn dan ook vaak ontwikkelingen die al enkele decennia geleden zijn ingezet.

Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma Glastuinbouw Nederland en het ministerie van LNV, staat er vanwege het vijftienjarige bestaan eens extra bij stil. 'We blijven werken aan kennisontwikkeling, maar de nadruk komt steeds meer te liggen op het toepassen van innovaties', zegt energiespecialist Dennis Medema van Glastuinbouw Nederland.