PPP-Agro: 'Extensiveren heeft hoge prijs'

Melkveebedrijven kunnen op verschillende manieren emissies van stikstof en broeikasgassen verlagen en tegelijkertijd de biodiversiteit verhogen. Dat zoiets geld kost, is bekend. De provincie Zuid-Holland wilde precies weten welke aanpak nu de meeste emissiebeperking oplevert, wat het aan biodiversiteit oplevert en vooral hoeveel geld dat de melkveehouder kost.

PPP-Agro Advies voerde het onderzoek uit en rekende zes verschillende bedrijfsstijlen door. Dat resulteerde in het rapport 'Transitie naar milieu- en klimaatvriendelijke bedrijfsmodellen Melkveehouderij in het Groene Hart'.

Het rapport beschrijft de transitie, vanuit een referentiebedrijf met 105 melkkoeien en 54 hectare grond, naar zes milieu- en klimaatvriendelijke bedrijfsmodellen voor melkvee in het Veenweidegebied. Het gaat om bedrijfsmodellen die al in de praktijk voorkomen.

Zo zijn twee modellen onderzocht die intensief zijn en gericht op emissiereductie door technische maatregelen. Twee andere modellen zijn meer grondgebonden dan het referentiebedrijf en gericht op het sluiten van kringlopen op het eigen bedrijf met meer grond per koe en meer ruimte voor de natuur. Tot slot worden twee bedrijfstypen onder de loep genomen die vooral natuurgericht zijn en nog meer grondgebonden. Het rapport zet de technische, financiële en economische resultaten tegenover de prestaties op het gebied van stikstof- en broeikasgasemissies en biodiversiteitsbeheer.

Uit het onderzoek blijkt dat in alle bedrijfsmodellen de emissies van stikstof- en broeikasgassen verminderen en de biodiversiteit kan verbeteren. De ammoniakreductie per hectare varieert van 16 tot 51 procent. De CO2-reductie van 57 tot 48 procent en de reductie van het stikstofbodemoverschot van 4 tot 29 procent. Het vergroten van de biodiversiteit varieert van een minimale 1 procent tot wel 66 procent van de bedrijfsoppervlakte.

'Als we de naar de milieuprestaties per hectare kijken, is het globale beeld dat de extensievere bedrijfstypen beter scoren dan de intensievere. Uiteraard met de nodige kanttekeningen en nuanceringen', vat onderzoeker Klaas de Jong van PPP-Agro Advies de belangrijkste resultaten uit het rapport samen.

Grote verschillen in kosten

De transitie naar een milieu- en klimaatvriendelijke melkveehouderij kost ook geld en daarbij zijn er grote verschillen. De vermogensontwikkeling, inclusief de waardeontwikkeling van het bedrijf, ligt tussen de 6.500 tot wel 46.000 euro per jaar lager in vergelijking met het referentiebedrijf.

Eenzelfde beeld laten de bedrijfseconomische berekeningen zien. 'Het arbeidsinkomen van de ondernemer blijft bij de ontwikkeling naar intensievere bedrijfsmodellen enigszins tot redelijk vergelijkbaar met het referentiebedrijf', aldus De Jong. 'Maar het arbeidsinkomen van het iets extensievere bedrijfsmodel is al flink lager dan de referentie. En bij de andere extensievere modellen is het arbeidsinkomen zelfs negatief.'

Extensivering heeft dus een hoge prijs, stelt De Jong vast. 'Terwijl deze bedrijfsvoering voor de overheid wel een belangrijk speerpunt is. Het Rijk ziet extensivering als een robuuste oplossing, terwijl het vertrouwen in emissiearme technieken een beetje zoek is. Dat is jammer, want bij goed onderhoud en goed management zijn daarmee flinke stikstofreducties te behalen tegen lagere kosten.'

Niet financieel haalbaar

De Jong concludeert dat de onderzochte ontwikkelings- en transitieplannen bij geen enkel bedrijfsmodel financieel haalbaar en verantwoord zijn. Willen melkveehouders toekomstperspectief houden, dan zijn subsidies op emissiebeperkende innovaties, verhuur van stikstofruimte, beloning van ecosysteemdiensten, afwaardering van natuurinclusieve gronden of een toeslag op de melkprijs nodig.

Het onderzoek van PPP-Agro Advies moet voor de provincie Zuid-Holland, en wellicht ook voor andere provincies, handvatten opleveren over de vraag welke transitie ze op welke plek willen ondersteunen. En welke kosten dat met zich meebrengt. 'In een gebiedsgerichte aanpak direct rondom Natura 2000-gebieden kunnen dan bijvoorbeeld bedrijfsmodellen met een verregaande ammoniakreductie of een hoge mate van natuurgerichtheid worden gestimuleerd en gefaciliteerd. Terwijl op grotere afstand van de natuur andere bedrijfsmodellen de voorkeur verdienen', schrijven de onderzoekers.

Het is de bedoeling dat er een vervolg komt op dit rapport. Daarin wordt uitgewerkt welke instrumenten er zijn of moeten komen om ondernemers te ondersteunen bij de benodigde transitie.