'Productief boeren met minder input'

De wereld is behoorlijk veranderd sinds de Russische president Vladimir Poetin Oekraïne is binnengevallen. Dit is verschrikkelijk voor de miljoenen Oekraïners die hun land moeten ontvluchten. Ook voor de rest van Europa is een spannende tijd aangebroken: een dreigende wereldoorlog, ruim 75 jaar na de vorige, stond op niemands kalender.

De Oekraïnecrisis maakt zichtbaar hoe ons voedselsysteem werkt. Hierdoor wordt duidelijk hoe afhankelijk we zijn van input: grondstoffen, energie en kunstmest. Er liggen dus serieuze opgaven voor de landbouw in Europa om deze afhankelijkheid te beperken.

Dilemma

Tegelijkertijd heeft die afhankelijkheid van input ook te maken met de intensiteit en productiviteit van onze landbouw. Veel output – dus een hoge productie per hectare en per dier – kan alleen maar met een hoge input per hectare en per dier. Dat is een ingewikkeld dilemma: wie stevig in de input snijdt, snijdt onherroepelijk in de output.

Lees de plannen van het kabinet en van de Europese Unie er maar op na: extensiveren, minder grond voor landbouw, minder mest, minder veevoerimport, minder kunstmest, minder energie en minder gewasbeschermingsmiddelen. Kortom: de Oekraïnecrisis vraagt terecht aandacht voor de keerzijde van deze plannen, namelijk dat ze in deze vorm een risico vormen voor de voedselproductie en voedselzekerheid. Niet voor niets hebben we bij de Boerderij van de Toekomst productiviteit als eerste doel gesteld.

Economisch perspectief

Het zou onjuist zijn om dat te lezen als een pleidooi voor het voortzetten van de huidige vorm van landbouw. Het is overduidelijk dat het voortzetten van deze vorm ook een bedreiging is voor de productiviteit ervan. Kijk in Europa maar naar de risico's van afnemende bodemkwaliteit (bodemdegradatie), het ontwikkelen van de resistentieproblematiek bij ziekten, plagen en onkruiden, maar ook aan de opvolgingsproblematiek en het gebrek aan economisch perspectief.

Daarnaast zal de landbouw in moeten spelen op een aantal nadrukkelijke maatschappelijke wensen en randvoorwaarden, wat zeker geldt in Nederland waar landbouw in een stedelijke omgeving plaatsvindt.

Klimaatverandering

Als derde: klimaatverandering zet de huidige vorm van landbouw ook onder druk, omdat de risico's sterk toenemen. Het is dus nodig om een andere vorm van landbouw te ontwikkelen. Een landbouw die productief is, bijdraagt aan het beheer van natuurlijke hulpbronnen en veerkrachtig is tegen onder meer klimaatverandering.

Laat dat nu precies de insteek zijn van de Boerderij van de Toekomst. Dat wil niet zeggen dat wij alle antwoorden hebben, maar het betekent wel dat we de doelen goed hebben geformuleerd.

Vragen stellen

Daarnaast: het verhaal van de Boerderij van de Toekomst gaat gelukkig opnieuw voorbij aan de polarisatie over de toekomst van de landbouw. Niet omdat we andere antwoorden geven, maar omdat we vragen stellen. Vragen over de toekomst, waar we zelf ook nog niet het antwoord op hebben gevonden.

Tot slot: het gesprek over de toekomst blijkt belangrijker dan ooit, omdat de toekomst veel meer onzeker is dan we met elkaar dachten. Dat gesprek gaan we graag aan bij de Boerderij van de Toekomst.