Zonvarken: met vijftig zeugen een inkomen uit het bedrijf halen

Toen de initiatiefnemers van Zonvarken Het Beste Idee van Varkensland (HBIVV) wonnen, was de eerste stal in De Heurne voor 25 zeugen in aanbouw. Deze is nu klaar en gespiegeld. Tegenover de eerste stal staat ook een tweede die al in gebruik is. Bij coöperatielid de familie Koks in Winterswijk Huppel is de bouw van een derde stal los.

In het komende jaar komen er nog vier deelnemers bij. Van hen zit de bouwvergunning in de pijplijn. Zijn die stallen gerealiseerd, dan kan jaarrond vers vlees worden geleverd. Wanneer dat het geval is, krijgen de zeugen op elk bedrijf twee keer per jaar biggen. Dan is er 24 uur per dag iemand in de stal om waar nodig een helpende hand te reiken. Want een van de pijlers onder het concept is een lage biggensterfte.

Twee keer per jaar biggen

'Twee keer per jaar een weekend 24 uur per dag bij je dieren zijn, is voor een varkenshouder en zijn gezin vol te houden', merkt Rob Nieuwenhuis op. Hij is samen met Jeroen Koks en de broers August en Otto Offenberg initiatiefnemer van Zonvarken.

Uitgangspunt van Zonvarken is dat met vijftig zeugen een inkomen uit het bedrijf kan worden gehaald. Door gebruik te maken van veertien innovaties claimen de initiatiefnemers dat Zonvarkens diervriendelijker, milieuvriendelijker, klimaatvriendelijker, boervriendelijker en buurtvriendelijker worden gehouden.

Hectisch, kwalificeert Nieuwenhuis het achterliggende jaar. Ze zijn met z'n vieren, maar Zonvarken schaakt in deze fase van het concept op veel velden tegelijk. Met het accent op het laten aansluiten van nieuwe deelnemers en het organiseren van de afzet.

Er is veel belangstelling voor Zonvarken. Van varkenshouders die op zoek zijn naar een ander verdienmodel, maar ook van nieuwkomers. Mensen die nu niets agrarisch doen, maar dat wel willen, of nertsenhouders die een nieuwe toekomst zoeken.

Varkenshouders die Zonvarkens houden, worden lid van de coöperatie Zonvarken. Elke deelnemer heeft dezelfde stal en genetica en verstrekt hetzelfde circulaire voer. Het inkomen bestaat uit een vaste vergoeding per afgeleverd dier en een vaste vergoeding voor de stal en de geïnvesteerde arbeid. Om het concept voldoende body te geven, zoekt de coöperatie dertien deelnemers.

Met de provincie Gelderland wordt onder meer onderzocht of saneren van bedrijven ook kan worden gecombineerd met innovatie van de locatie. 'Gelderland wil haar boeren graag houden. Zonder boeren geen platteland', zegt Nieuwenhuis. Maar de belangstelling voor Zonvarken komt uit heel Nederland. En de oosterburen hebben interesse.

'De provincie en de regiodeal die wij kregen, hebben ons concept enorm geholpen. Maar wij merken ook dat de afstand tussen Den Haag en De Heurne groot is. Zonvarken past onvoldoende in bestaande regelgeving. Daar moet nog wel beweging in komen.' Nieuwenhuis doelt bijvoorbeeld op de Sbv-subsidie voor innovatie en verduurzaming van stallen die Zonvarken niet kreeg toen de tweede stal werd gebouwd.

Nieuwenhuis: 'Ze snappen het systeem niet. Ze noemen het ondenkbaar dat de stal een groot deel van het jaar niet wordt gebruikt en doorzien niet hoe de Separate Floor, die mest en urine scheidt, in combinatie met het meerdere keren mest verwijderen uit de stal werkt.'

Dierverzorger in dienst

Het eerste jaar kostte de initiatiefnemers meer tijd dan waar ze vooraf rekening mee hadden gehouden. Terwijl hun 'gewone' werk naast de uitrol van Zonvarken ook doorging. Daarom namen ze in mei 2021 Loes Borkes in dienst als dierverzorger.

De groei van de biggen die binnen het concept zijn geboren was goed. Alleen vraten ze meer dan verwacht, waardoor ze dunner op de mest waren. 'De voeropname moet omlaag', zegt Nieuwenhuis. Andere uitdaging ligt in het sturen van het mestgedrag.

Juiste slachterij vinden

Het vinden van een slachterij die 3 sterren Beter Leven-gecertificeerd is en de goedkeuring heeft van Eyes on Animals, was volgens Nieuwenhuis nog een hele uitdaging. De dieren worden nu geslacht in Friesland, maar er lopen nog gesprekken over of dit dichter bij huis kan.

Met ingang van 11 maart is vlees van Zonvarkens te koop bij twaalf Albert Heijn-vestigingen in Oost-Nederland van multifranchiser Ten Have. De webshop Grutto neemt Zonvarken op in het assortiment en van de zeugenuitstroom maakt Dreug van Ivo van Dijk droge worst. Laatstgenoemde was in 2020 ook een van de genomineerden van HBIVV. 'De vierkantsverwaarding is rond, maar voor zeven stallen moet er nog wel wat afzet bij', geeft Nieuwenhuis aan.