Nederlandse handel met Oekraïne in twintig jaar sterk gegroeid

Nederland importeerde in 2021 voor ruim 2 miljard euro aan goederen uit Oekraïne. In 2002 werd nog voor 177 miljoen euro aan goederen geïmporteerd, dat was in 2021 ongeveer 12 keer zoveel. Nederlandse bedrijven importeerden in 2021 hoofdzakelijk plantaardige fijne oliën en vetten, zoals zonnebloemolie, en maïs uit Oekraïne.

De Oekraïense importontwikkeling is daarmee een van de sterkste stijgers binnen Europa. Er werd meer volume geïmporteerd en bovendien stegen de prijzen. Van alle goederenleveranciers aan Nederland stond Oekraïne in 2021 op de 38e plaats. Andersom was Nederland in 2020 de 8e belangrijkste afzetmarkt voor de export van Oekraïne.

De Nederlandse goederenexport naar Oekraïne bedroeg in 2021 circa 1,2 miljard euro, maar lag daarmee nog onder de piek van 2007. In de handel met Oekraïne heeft Nederland sinds 2015 een handelstekort.

Ruim een derde voeding en dranken

De belangrijkste productcategorieën uit Oekraïne qua waarde waren in 2021 grondstoffen en natuurproducten (aandeel 53 procent) en voeding en dranken (aandeel 35 procent). Zes jaar eerder bestond de Nederlandse importwaarde uit Oekraïne voor de helft uit voeding en dranken en voor bijna een kwart uit grondstoffen en natuurproducten. Beide productcategorieën vertegenwoordigden in 2021 samen 88 procent van de totale import uit Oekraïne.

Het gaat daarbij vooral om plantaardige fijne oliën en vetten (zonnebloemolie), maïs, oliehoudende zaden voor fijne oliën (kool- en raapzaad) en vlees en eetbaar slachtafval (pluimvee). De toename in de periode 2015-2021 was bij maïs 65 procent. De importwaarde steeg nog sterker bij plantaardige fijne oliën en vetten (376 procent) en oliehoudende zaden voor fijne oliën (886 procent).

Belangrijkste leverancier van maïs

Goederen uit Oekraïne zijn goed voor iets minder dan 0,4 procent van de totale Nederlandse import, maar Oekraïne was in 2021 wel de belangrijkste leverancier van maïs, op ruime afstand gevolgd door Frankrijk, Duitsland en Roemenië.

Maïs is een van de weinige productgroepen waarvan de Nederlandse invoer hoog geconcentreerd is bij enkele landen, en waarvan de wereldexport ook relatief geconcentreerd is. Nederland importeerde voor 536 miljoen euro maïs uit Oekraïne in 2021. Dat komt overeen met ruim een kwart van de totale import uit Oekraïne. Ook voor plantaardige fijne oliën en oliehoudende zaden voor fijne oliën staat Oekraïne in de top drie belangrijkste leveranciers.

Zeer gevarieerd exportpakket

Nederland exporteerde in 2021 voor 1,2 miljard euro naar Oekraïne. Dat is 851 miljoen euro meer dan twintig jaar geleden. Van alle Nederlandse exportgoederen is 0,2 procent bestemd voor Oekraïne. Er gaat een breed scala aan producten vanuit Nederland naar Oekraïne, waarvan geneesmiddelen, bloemen en planten, cacao, computers en mobiele telefoons de belangrijkste zijn.

Deze vijf producten waren goed voor 29 procent van de exportwaarde naar Oekraïne. Van alle exportpartners nam Oekraïne in 2021 de 46e positie in. Een jaar eerder was Nederland het 17e land van herkomst voor invoer van Oekraïne (UN Comtrade).

Rusland vooral brandstoffen

Nederland importeerde in 2021 voor 18,4 miljard euro aan goederen uit Rusland, waarvan 87 procent minerale brandstoffen (ruim de helft ruwe aardolie en verder vooral aardgas en aardolieproducten). Nederland is wereldwijd de zesde importeur van goederen uit Rusland. Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers die gaan over de periode vóór het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.

De waarde van de Nederlandse goederenimport uit Rusland bedroeg in 2021 18,4 miljard euro. Doordat een aanzienlijk deel van de invoer uit Rusland uit minerale brandstoffen bestaat, wordt de invoerwaarde uit Rusland sterk beïnvloed door de wereldwijde olie- en gasprijs. Zo is de groei van de import uit Rusland tussen 2020 en 2021 (met 95 procent) voor een groot deel te verklaren door een gelijktijdige stijging van de olieprijs (met gemiddeld ruim 60 procent).

Ook het herstel van de coronapandemie in 2021 speelt een rol bij de hogere importwaarde uit Rusland. De import van 18,4 miljard euro in 2021 was geen record. In 2012 en 2013 was de importwaarde nog hoger, maar toen lag de olieprijs circa 30 procent hoger dan in 2021.

Nederland zesde importeur Rusland

China is de grootste importeur van goederen uit Rusland. Voorlopige cijfers over 2021 laten zien dat het om een bedrag van circa 68 miljard euro gaat. Na China volgen de VS (26 miljard euro), Turkije (25 miljard), Duitsland (24 miljard) en het Verenigd Koninkrijk (22 miljard). Nederland is in 2021 met een importwaarde van 18,4 miljard euro de zesde importeur van goederen uit Rusland.

Van de grootste importeurs uit Rusland zijn Kazachstan en Wit-Rusland het meest afhankelijk van import uit Rusland. Circa 45 procent van de Kazachse import komt uit Rusland en bij Wit-Rusland is dat 37 procent. Op grote afstand volgt Turkije met 11 procent importafhankelijkheid van Rusland. Voor Nederland komt 3,5 procent van de totale goederenimport uit Rusland.

Voor minerale brandstoffen is het belang van Rusland voor alle grote importeurs een stuk groter. Zo is 91 procent van de Wit-Russische import van minerale brandstoffen van Russische herkomst. Voor Kazachstan is dat 84 procent en voor Polen 52 procent. Voor Duitsland (14 procent) en Nederland (19 procent) liggen de percentages lager.

Nederlandse makelij naar Rusland

De Nederlandse export naar Rusland is een stuk kleiner dan de Nederlandse import uit Rusland. In 2021 ging het om een totale exportwaarde van 6,6 miljard euro, waarvan 4,1 miljard euro export van Nederlandse makelij en 2,5 miljard wederuitvoer van buitenlandse makelij.

Sinds 2015 is de totale export naar Rusland sterk gestegen, maar in 2012 en 2013 was de exportwaarde hoger. Rusland is daarmee de 15e exportbestemming wat betreft export van Nederlandse makelij en 17e wat betreft de totale goederenexport.

De sterke afname van de export naar Rusland tussen 2014 en 2015 heeft te maken met Russische importverboden op specifieke Nederlandse exportproducten zoals onder meer zuivel, vlees en hardfruit. De importverboden waren een reactie op sancties die de EU had opgelegd naar aanleiding van de Russische annexatie van de Krim.

Trekkers en bloemen

Belangrijke in Nederland geproduceerde producten met bestemming Rusland zijn geneesmiddelen, wegvoertuigen, zoals trekkers voor opleggers, en bloemen. Wederuitvoer met bestemming Rusland betreft onder andere elektronische schakelingen, telefoons en geneesmiddelen.

Aan de export van goederen naar Rusland verdiende Nederland in 2020 circa 2,0 miljard euro. Dat is 1,3 procent van de totale Nederlandse verdiensten aan goederenexport in 2020. In 2015 was Rusland nog goed voor 1,0 procent in de exportverdiensten.

Circa 80 procent van de totale exportverdiensten was in 2020 te danken aan de export van Nederlandse makelij en 20 procent dankzij wederuitvoer. Het aantal in Nederland actieve bedrijven met export van goederen naar Rusland ligt al sinds 2015 stabiel rond de 3 duizend.

China grootste exporteur naar Rusland

Niet alleen als importeur, maar ook als exporteur is China met afstand de grootste handelspartner van Rusland in de wereld. Voorlopige cijfers over 2021 laten zien dat het om 58 miljard euro export van China naar Rusland gaat. Na China volgen Duitsland (27 miljard euro), Zuid-Korea (9 miljard) en Wit-Rusland (8 miljard). Nederland is de achtste exporteur met bestemming Rusland met 6,6 miljard euro export.

Van de grootste exporteurs naar Rusland is Wit-Rusland het meest exportafhankelijk van Rusland. Een kwart van de Wit-Russische export heeft Rusland als bestemming. Het aandeel van Rusland in de export van China (2,0 procent), Duitsland (2,0 procent) of Nederland (1,1 procent) is veel kleiner. Voor Kazachstan (11,7 procent), Polen (2,8 procent) of Turkije (3,1 procent) is het belang van Rusland voor de eigen goederenexport groter.

(Foto: Een beeld uit vrediger tijden. In mei 2021 werd op het Maidan-plein in de Oekraïnse hoofdstad een tulpenfestival georganiseerd om 30 jaar onafhankelijkheid te vieren.)