Oorlog zorgt voor hectiek op tarwemarkt

De oorlog, aanhoudende dreiging en onzekerheid over de afloop van het conflict zorgen voor volatiliteit op de granenmarkt en de tarwemarkt in het bijzonder. Na vorig weekend steeg de notering van maaltarwe voor levering op korte termijn bij de Matif in Parijs in een dag van 290 euro per ton naar 350 euro per ton. Later in de week werd zelfs de 380 euro aangetikt. Ook voor tarwe van oogst 2022 bereiken de termijnnoteringen een niveau van 300 euro per ton of hoger.

Het zijn hectische tijden voor graanhandelaren, bevestigt graanmakelaar Richard Rolink van V&V-Commodities in Barendrecht. 'Normaal vinden we het spannend als tarweprijzen op een dag met 3 euro per ton stijgen of dalen. Maar nu zien we prijssprongen van 20 euro of meer. De situatie is op dit moment lastig in te schatten en dat zorgt voor veel onzekerheid op de markt.'

Volgens Rolink ligt de aanvoer van belangrijke grondstoffen als tarwe, mais en ook zonnebloempitten vanuit de zeehavens aan de Zwarte Zee in Oekraïne inmiddels voor 100 procent stil. Hij vertelt dat de havens niet alleen zijn afgesloten, maar dat er voor de kust ook mijnen zijn gelegd. Voor zover de makelaar het kan bekijken, lukt het nog wel om vanuit Rusland primaire grondstoffen te leveren. Maar er zijn wel veel belemmeringen met betrekking tot het transport en de betaling van de geleverde vrachten.

Oekraïne en Rusland zijn als wereldwijd erkende graanschuren samen goed voor respectievelijk zo'n 12 en 17 procent van de wereldhandel in tarwe. Volgens een recente prognose van het Russische analysebureau Sovecon moet Oekraïne voor het seizoen 2021-2022 aan exportvolume nog 6 miljoen ton tarwe en 13 tot 14 ton mais leveren. Aan Russische tarwe is tot en met eind juni van dit jaar nog zo'n 7 tot 7,5 miljoen ton beschikbaar.

Belangrijke afnemers van tarwe uit Oekraïne en Rusland zijn landen als Egypte, Turkije, Bangladesh, Indonesië en Pakistan. Het International Trade Centre berekende dat Egypte in het seizoen 2020-2021 voor een bedrag van 2,4 miljard dollar aan tarwe importeerde uit beide landen. De importwaarde van tarwe uit Oekraïne en Rusland was voor Turkije dat jaar 1,9 miljard dollar. Overigens heeft Egypte volgens de eigen autoriteiten nog voor zo'n vier maanden aan tarwe op voorraad liggen.

Vraag naar tarwe vanuit EU

Voor de tarwemarkt betekent het wegvallen van de aanvoer vanuit Oekraïne dat de vraag naar tarwe vanuit de Europese Unie sterk toeneemt. 'Voor zover mogelijk zal de behoefte aan grondstoffen toch moeten worden afgedekt', stelt Rolink. 'Belangrijke afnemers van tarwe uit Oekraïne, zoals dus Egypte en Turkije, zullen afhankelijker worden van de levering van tarwe uit vooral Europa en anders uit de Verenigde Staten of Zuid-Amerika en Australië.'

De sterke prijsbeweging op de tarwemarkt van deze week is volgens Rolink een teken dat het heel krap wordt om in de vraag te voorzien. 'Het is onduidelijk of er genoeg tarwe beschikbaar is en veel inkopers doen vooral hun best om voor vaste afnemers de behoefte aan grondstoffen zo goed mogelijk in te dekken. Het gaat dan in eerste instantie om het vastleggen van volume, de prijs is iets minder belangrijk.'

Aan de andere kant zijn er ook industrieën die vanwege de hoge graanprijzen voor hun grondstofvoorziening op zoek gaan naar alternatieven of genoodzaakt zijn op lagere capaciteit te draaien, stelt Rolink.

Noteringen oogst 2022

Overigens voorziet de graanmakelaar van V&V-Commodities dat het conflict tussen Oekraïne en Rusland voor langere tijd invloed gaat hebben op de graanmarkten. Het is volgens hem niet voor niets dat op de termijnmarkten ook de noteringen voor tarwe van oogst 2022 naar recordhoogten stijgen.

'Het is onzeker of de graantelers in Oekraïne komend seizoen hun gewassen goed kunnen bemesten en verzorgen', geeft Rolink aan. 'Verder is het twijfelachtig of er voor zomergranen en mais voldoende zaaizaad en andere productiemiddelen beschikbaar zullen zijn om dit voorjaar het geplande areaal in te zaaien.'