BoerenNatuur-voorzitter Datema: 'Inpassen eco-activiteiten complexe zoektocht voor boer'

BoerenNatuur was nauw betrokken bij zeven GLB-pilots van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Daarin is geëxperimenteerd met mogelijke maatregelen voor de land- en tuinbouw voor de nieuwe ecoregeling die per 2023 van kracht wordt. Het idee is om boeren een vergoeding te geven voor maatregelen, de eco-activiteiten, die een positief effect hebben op klimaat, bodem, water, landschap en biodiversiteit.

Het voordeel van de ecoregeling is dat je jaarlijks kunt veranderen

Alex Datema, voorzitter BoerenNatuur

Hoe kijkt u tegen het NSP aan?

'Als je kijkt op de lange termijn, is dit een logische stap. We komen van productondersteuning. Toen het niet meer nodig werd geacht de productie te stimuleren, zijn we naar hectarepremies gegaan. En nu gaan we naar de volgende stap. Het ondersteunen van het inkomen raakt uit beeld in het GLB. Het gaat nu om andere doelen, zoals natuur en klimaat.

'Dat het deze kant op zou gaan, was te verwachten. Als je kijkt wat de burger van de Nederlandse landbouw verwacht, gaat dat verder dan voedsel produceren. Het gaat ook over een mooi landschap, biodiversiteit en waterkwaliteit. Logisch dat een groot instrument als het GLB hiervoor wordt benut.

Wat vindt u van de keuzemogelijkheden?

'We zijn positief over de basisgedachte van het nieuwe GLB, met een basispremie, vergoedingen voor eco-activiteiten en agrarisch natuurbeheer. Het is een stelsel met drie lagen waarmee je op verschillende plekken en op verschillende manieren aan de slag kunt.

'Bij de toepassing op het boerenerf zien we wel pijnpunten. Waar we zeker niet voor hebben gepleit, zijn de verzwaarde conditionaliteiten. Met andere woorden, de basiseisen gaan omhoog. Dat had van ons niet gehoeven. We vinden dat zoveel mogelijk boeren moeten kunnen meedoen.'

Wat vindt u van de ecoregeling?

'Ik zie er kansen in. We weten dat dit soort vraagstukken op ons afkomen en dat ze steeds belangrijker worden. Dan kun je beter nu kijken welke maatregelen passen bij jouw manier van boeren en jouw bouwplan, want uiteindelijk moet je er toch mee aan de slag.

'Je kunt het ook zien als 'je moet meer doen dan vorig jaar, voor hetzelfde geld'. Het is een sigaar uit eigen doos. Je kreeg het geld eerst zo en nu moet je er iets voor doen. Ik hoop dat boeren het als een uitdaging zien.'

Hoe weet je nu welke eco-activiteit bij jouw bedrijf past?

'Het samenspel tussen de ecoregeling en de basiseisen is al redelijk ingewikkeld. Als boer moet je eerst bepalen wat je moet doen om te voldoen aan de basiseisen. Vervolgens moet je bedenken welke extra inspanningen je nog kunt en wilt leveren en welke eco-activiteiten daar het beste bij passen. Als je ook nog aan agrarisch natuurbeheer doet, wordt het nog complexer.

'Alle maatregelen die je neemt hebben invloed op elkaar. Dat is moeilijk te overzien. Als je geld wil ontvangen vanuit de ecoregeling, moet je voldoende punten scoren op vijf doelen: water, bodem, biodiversiteit, landschap en klimaat. Het komt erop neer dat je de juiste combinatie van eco-activiteiten moet kiezen en je moet die activiteiten op voldoende areaal uitvoeren. Dat is wel even een zoektocht en dat maakt het complex.

'Het voordeel van de ecoregeling is dat je jaarlijks kunt veranderen. Wat je het ene jaar kiest, kun je het andere anders doen. Bij agrarisch natuurbeheer wisselt dat per zes jaar.'

Voor akkerbouwers wordt dit een rekensom.

'Ja. De rekenmodellen gaan uit van gemiddelde bouwplannen. Maar als je veel pootaardappelen hebt of andere hoogsalderende gewassen, wordt het een heel andere som dan wanneer je veel granen hebt. Je zult per bedrijf moeten kijken wat het beste uitpakt.

'De overheid is bezig met een rekentool. Daar kan een boer zijn gegevens invullen zodat inzichtelijk wordt wat de gevolgen van zijn keuzes zijn. Zonder zo'n rekentool is dat bijna niet te doen.'

Wat vindt u van het tijdspad?

'Dat is eigenlijk te krap. Het was oorspronkelijk goed ingepland, maar de onderhandelingen op Europees niveau hebben veel tijd gekost en vervolgens heeft de kabinetsformatie voor vertraging gezorgd. Er ligt een plan in Brussel dat moet worden goedgekeurd door de Europese Commissie. Het is nog steeds niet helder hoe dit uitpakt in combinatie met het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn.

'Akkerbouwers gaan dit voorjaar nadenken over hun bouwplan voor volgend jaar. Dus dan moeten ze precies weten wat het betekent. Ze kunnen niet in december nog eens nadenken over hoe ze het gaan doen met de ecoregeling.

'Dat geldt ook voor het agrarisch natuurbeheer. We moeten vroeg in de herfst de gebiedsplannen aanleveren bij de provincie. Dan moeten we in de zomer afspraken maken met de boer. Ik vraag me af of de meeste boeren dan al de juiste informatie hebben. Dat tijdspad komt wel in het gedrang doordat de besluiten laat zijn genomen.'

Hoe kan de informatievoorziening beter?

'De ecoregeling is voor iedereen nieuw. Als je serieus doelen wilt bereiken, moet je boeren de mogelijkheid geven op een laagdrempelige manier advies te vragen. Daar is in mijn beleving te weinig in voorzien.
'Vanuit BoerenNatuur en de collectieven zijn we wel verplicht onze leden goed te informeren, maar voor de niet-deelnemers van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer is nog niet echt iets geregeld. Het ministerie moet daar een rol in spelen, maar ook belangenbehartigers als LTO en accountants.'