Belangenbehartiger Huetink: 'Bioveiligheid varkenssector fors verbeterd'

De Brabantse varkenshouder Jos van Sleeuwen (55) uit Boekel werkte destijds samen met zijn drie broers in het bedrijf van zijn vader en heeft nu zelf een varkensbedrijf. Twee broers hebben eveneens een varkensbedrijf en zijn andere broer heeft een melkveehouderij.

'De uitbraak van de varkenspest had een enorme impact op ons ouderlijk bedrijf. Zoiets hadden we nog nooit meegemaakt', vertelt Van Sleeuwen. 'Dat zorgde in eerste instantie voor veel onzekerheid bij ons thuis. Mijn broers en ik waren nog jong en we wisten zeker dat we door wilden gaan in de agrarische sector. Maar onze vader zag zijn levenswerk grotendeels vernietigd worden. Dat deed veel pijn.'

Van Sleeuwen geeft aan dat de situatie destijds heel anders was dan nu. 'De identificatie en registratie van dieren stond nog in de kinderschoenen. Op een gegeven moment werden onze varkens ziek en toen begon ook hier het circus. Op 2 april 1997 werd ons bedrijf geruimd. Maar het leven gaat gewoon door, want zes dagen later werd onze dochter geboren.'

Door de uitbraak van de varkenspest was Van Sleeuwen we wel extra voorzichtig. 'In die tijd zijn we bijvoorbeeld maanden niet bij mijn schoonfamilie op bezoek gegaan, die maar een paar honderd meter verderop woont. We wilden geen enkel risico lopen dat hun bedrijf ook besmet zou raken.'

De ondernemer merkt op dat de situatie in de varkenshouderij in de afgelopen jaren flink is verbeterd. 'Het productieproces is totaal anders dan destijds. Het voer is beter geworden en de dieren zijn gezonder en sterker. En de dierenartsen zijn kundiger en wijzer geworden. Verder hebben varkensbedrijven de nodige veiligheidsmaatregelen getroffen, zoals douchen en het dragen van bedrijfskleding, om insleep zoveel mogelijk te weren.'

Meer verspreid

Daarnaast is het aantal varkensbedrijven sinds 1997 gedaald van ruim 21.000 naar zo'n 3.400 bedrijven. van Sleeuwen: 'De bedrijven liggen nu ook veel meer verspreid dan destijds, maar ondernemers hebben wel een bepaalde omvang nodig om rendabel te kunnen zijn.'

Verder is een goede locatie belangrijk, geeft de varkenshouder aan. 'Ruimte wordt steeds meer een bepalende factor. Vroeger was het buitengebied vooral het domein van boeren, maar die tijd is voorbij. Als een bedrijf niet duurzaam kan uitbreiden in deze tijd, kan de ondernemer er maar beter mee stoppen. Bij ons is dat gelukkig niet aan de orde. Bovendien heeft onze zoon Daan aangegeven dat hij het bedrijf in de toekomst graag wil voortzetten. Ik wil hem daarin zo goed mogelijk ondersteunen.'

Caroline Huetink, belangenbehartiger Dier bij ZLTO en eerder jarenlang werkzaam als dierenarts, vindt dat de bioveiligheid in de varkenshouderij sinds 1997 enorm is verbeterd. 'Destijds waren er meer dan 20.000 varkenshouderijen en liep iedereen vrij eenvoudig bij elkaar de stal binnen. Tegenwoordig is er een duidelijke scheiding tussen het erf en de varkensstallen en ook is de dichtheid van varkensbedrijven enorm afgenomen.'

Hygiënesluis

Ieder varkensbedrijf heeft een hygiënesluis, vervolgt Huetink. 'Dat heeft als nadeel dat niet iedereen zomaar een kijkje kan nemen bij de varkens. Maar daardoor wordt de kans op insleep en versleep van ziektes enorm teruggedrongen.'

Ook de reiniging en desinfectie van vrachtwagens voor transport van varkens is flink verbeterd. Huetink: 'Ik denk dat de bioveiligheid in varkensstallen tegenwoordig beter is dan in menig humaan ziekenhuis. In ziekenhuizen loopt iedereen nog altijd makkelijk naar binnen en naar buiten. Dat is op varkensbedrijven echt niet meer mogelijk.'

Verder benadrukt Huetink dat de aandacht voor de diergezondheid groter is geworden. 'Er is veel meer oog voor ziektepreventie en ook het antibioticagebruik bij dieren is enorm gedaald.'

'Situatie liep uit de hand'

Zelf kan Huetink zich de gebeurtenissen uit 1997 nog goed herinneren. 'Ik heb in die tijd als student diergeneeskunde meegeholpen vanuit het crisiscentrum in Boekel. De situatie liep volledig uit de hand. Niemand had echt de regie en veel boeren hadden het sociaal-emotioneel zwaar. Veel gezonde dieren en jonge biggen werden noodgedwongen geëuthanaseerd. Dat heeft veel indruk gemaakt.'

Nu ligt er wel een draaiboek klaar voor als de klassieke varkenspest nog een keer de kop opsteekt en wordt jaarlijks een draaiboekoefening gehouden, vertelt Huetink. 'En er kunnen noodvaccinaties worden gegeven aan dieren, met toestemming van de Europese Unie.'

Ondanks alle positieve ontwikkelingen sluit Huetink niet uit dat in Nederland op termijn opnieuw varkenspest uitbreekt op bedrijven. 'Met name de Afrikaanse varkenspest vormt een groot risico.’

Varkenspest in Duitsland

In Noord-Duitsland heerst een uitbraak van Afrikaanse varkenspest (AVP) onder wilde zwijnen, die zich steeds verder naar het westen verplaatst. Zwijnen kunnen AVP introduceren in Nederland via verspreiding in de populatie of het eten van besmette levensmiddelen die worden achtergelaten op parkeerplaatsen. Een reëel gevaar, zegt Huetink. 'Zeker omdat de zwijnenpopulatie hier al jaren toeneemt.'

Daarbij is er nog geen geschikte entstof tegen AVP beschikbaar. 'Het besmettingsgevaar komt dus vooral uit de hoek van wilde dieren en we zullen met elkaar moeten nadenken over hoe we dit gevaar het beste kunnen bestrijden', stelt Huetink.