Met rust, reinheid en regelmaat worden koeien een jaar ouder

Op het Noord-Brabantse bedrijf De Bladelse Hoef is een 'wall of fame' ingericht. Hier komen oorkondes van dieren die een bijzondere prestatie hebben verricht. Onlangs werd de eerste koe gehuldigd, omdat ze 10.000 kilo vet en eiwit heeft gegeven.

Die vorige eigenaar van het bedrijf, die dit in 2017 verkocht aan Schippers, huldigde de koe. Hij was verbaasd over deze prestatie. 'Volgens hem was de koe moeilijk drachtig te krijgen, had ze mortellaro en een hoog celgetal. Bij hem had ze dit nooit gehaald', vertelt Jeroen Veron, HyCare-specialist Rundvee bij The Schippers Group.

En deze koe is niet de enige die het goed doet. Zeven koeien hebben de grens van de 100.000 kilo melk gepasseerd. De levensproductie bij afvoer is in de afgelopen drie jaar opgelopen naar 60.000 kilo melk per koe, gemiddeld is die 34.000 kilo in ons land.

De resultaten komen doordat de focus op dit bedrijf ligt op het gezond houden van dieren. HyCare staat voor hygiëne en verzorging (care). Dit betekent dat kiemen worden geweerd en hierdoor infecties worden voorkomen. 'Doordat koeien niet worden belast met kiemen, kunnen ze alle energie inzetten voor de melkproductie. Ze worden een stuk efficiënter. Ook laten ze de tocht heel goed zien, ze breken de stal af', vertelt bedrijfsleider Henri Molenaar.

Het doel op dit bedrijf is binnen vijf jaar in de top 5 van Nederland staan. Het staat nu op plek 147. 'We willen zien hoe ver we komen. In tegenstelling tot andere bedrijven, kijken we daarbij eerst naar de hygiëne. Als die op orde is, komt de optimale voeding om de hoek kijken', vertelt Veron.

Volgens Veron wil Schippers ook met de andere HyCare-bedrijven bij de beste 10 procent van de topmelkers komen. 'In de komende jaren wil Schippers dit uitbreiden naar vijfhonderd bedrijven in Nederland.' Het streven is om bij deze bedrijven niet alleen de koeien een jaar ouder te laten worden, maar ook het celgetal onder de 100 te krijgen.

Structurele hygiënische aanpak

De basis hiervoor wordt gelegd door een structurele hygiënische aanpak, waarbij de voedingsbron voor kiemen wordt weggenomen. Dit begint al bij de kalveren. Zo heeft ieder kalf een eigen iglo, die vooraf grondig wordt gereinigd en gedesinfecteerd.

Verder hebben alle kalveren een eigen emmer, die na iedere melkgift wordt gereinigd. 'Het vet dat achterblijft is een voedingsbodem voor bacteriën, die willen we weg hebben', legt Veron uit. Als het kalf geen melk meer via de speenemmer krijgt, wordt de speen weggegooid.

In de rundveestal zijn de voergangen voorzien van een coating. Veron: 'Poreuze oppervlakten vormen een broeinest voor bacteriën. Datzelfde geldt voor bijvoorbeeld de robotarm, waar onder andere melkresten op achterblijven. Die wordt daarom een keer per dag, tijdens het spoelen, ingeschuimd en vervolgens nog een keer afgespoeld. Later op de dag wordt die nog een keer ontsmet.'

Uit metingen blijkt dat de robotarm na 26 uur dusdanig vuil is, dat er bacteriën op kunnen groeien, stelt Veron. 'Daarom wordt de arm ook bij de HyCare-bedrijven iedere 24 uur gereinigd met schuim.'

Verder zijn zuivere ligboxen belangrijk. 'We hebben daarom de gescheiden mest vervangen door een kalk water-stromengsel', legt Veron uit. 'Het is een rare gedachte dat mensen de mest met bacteriën in hun boxen doen. Daarbij breng je bacteriën bij de uier. Vaak zie je dan ook dat bedrijven met mortellaro bij dit systeem ook last hebben van uiersmet, omdat dit door dezelfde kiem wordt veroorzaakt.'

Volgens Veron zijn er overigens wel HyCare-deelnemers die gescheiden mest in hun boxen hebben.

Ongedierte-arm

Om andere verslepingen te voorkomen, is de stal ongedierte-arm gemaakt. Een professioneel bedrijf houdt Schippers ratten- en muizenvrij. Verder wordt er alles aan gedaan om de vliegen te weren en wordt de stal vliegenarm gehouden. 'In een open stal is vliegenvrij, wat we bij varkens en pluimvee wel toepassen, niet te doen', aldus Veron.

In Bladel wordt daarnaast dagelijks een hygiënepoeder met een ontsmettingsmiddel over de boxen verdeeld. 'Als dit in contact komt met vocht, worden alle kiemen in de omgeving binnen afgedood', geeft Veron aan.

Een ander belangrijk aandachtspunt is dat het verstrekte water schoon en kiemvrij is. 'Op veel bedrijven wordt dit onderschat. Op alle HyCare-bedrijven hebben we een waterteller, waarbij we online kunnen zien hoeveel een koe kan drinken', zegt Veron.

'Die teller liet het effect van schoon drinkwater duidelijk zien, vervolgt de HyCare-specialist. 'Bij ieder bedrijf zien we een stijging van de wateropname, nadat de leidingen zijn gereinigd en kiemvrij zijn gemaakt. Daarbij daalde overigens ook het celgetal in de melk. Niet helemaal verwonderlijk, melk bestaat voor 86 procent uit water.'

Om het water extra schoon te houden, worden bij HyCare de bakken in de winter twee keer per week verschoond, in de zomer wel vaker. Daarbij worden de bakken ook schoongeborsteld.

Lage dosering chloordioxide

Op De Bladelse Hoef worden de puntjes op de i gezet. Om de waterkwaliteit te garanderen, wordt ook een lage dosering chloordioxide toegevoegd. 'Dit haalt ijzer en mangaan uit het water en er wordt een biofilm weggenomen. Dit chloordioxide vervluchtigt in contact met lucht, de koeien nemen het daarom niet op. Hierdoor is er door dit middel geen smaakafwijking van het water en zien we op de meeste bedrijven een verhoging van de wateropname, omdat de waterkwaliteit verbetert.'

Verzorging maakt ook een belangrijk onderdeel uit van deze werkwijze. Het heeft twee onderdelen: optimale transitie en optimale klauwen. Zo krijgen de dieren in de periode van twee weken voor het afkalven tot zeventig dagen erna Ketoprotect via een zelf ontwikkeld systeem.

Bij dit systeem krijgen de dieren mineralen en vitaminen om de pens en lever te ondersteunen en worden levende gisten toegevoegd die zorgen voor een betere penswerking. 'Een koe kan tot 120 dagen in lactatie efficiënt omgaan met de levende gisten. De hele koppel is niet nodig', laat Veron weten.

Ketonen meten

Tijdens de maandelijkse bedrijfsbegeleiding wordt in de melk de hoeveelheid ketonen gemeten en vastgelegd in de HyCheck-app bij de verse dieren. 'Zo kunnen we eventueel de hoeveelheid MS Ketoprotect bijsturen of overleggen met de voeradviseur waar we nauw mee samenwerken', vervolgt Veron.

Voor een goede klauwgezondheid worden regelmatig foto's gemaakt van de klauwen en vastgelegd in diezelfde app. Mortellaro wordt onder controle gehouden door een speciale mat waarover de koeien na elke melkbeurt lopen. De mat spoelt de klauwen automatisch en verzorgt en ontsmet ze. Bij eventuele afwijkingen wordt direct ingegrepen.

Preventief bekappen

Daarnaast wordt alles preventief bekapt. Hierop is in Bladel de bekapbox zo ingericht dat het ook gemakkelijk kan. Deze werkt hydraulisch en de te behandelen koeien worden via een selectiepoortje in een aparte ruimte geplaatst.

Maar kan een dergelijke aanpak financieel uit? 'Hier in Bladel kijken we wat haalbaar is. De eerste ervaringen laten zien dat veel mogelijk is. Van hieruit vertalen we aanpakken door naar de praktijk. Op de HyCare-bedrijven kan het zeker uit. Als je een koe minder hoeft te ruimen, is dit al een optie', stelt Veron. Op dit moment zien we op onze HyCare-bedrijven al binnen een jaar rendement.

Molenaar is ook enthousiast. Het werk is vooral anders. 'Ik heb altijd op een regulier melkveebedrijf gewerkt. Dit is een prettige manier van werken. Het is heel preventief en je werkt altijd met gezonde koeien. Dat geeft positieve energie.'