Belastingexpert: 'Met minder knellende regels kan transitie sneller gaan'

De uitbreiding van de herinvesteringsregeling, de landbouwnormen, de bedrijfsopvolgingsregeling. Het zijn voorbeelden van fiscale regelingen voor de land- en tuinbouw die mede door Bert van den Kerkhof (64) tot stand kwamen.

Als er geen belemmeringen zijn, verplaatst een boer of tuinder niet vrijwillig

Bert van den Kerkhof, vaksectievoorzitter Recht van de VLB

Van den Kerkhof voerde als voorzitter van de vaksectie Recht van de Vereniging van Accountants- en Belastingadviesbureaus (VLB) veel gesprekken met de betrokken ministeries, maar legt binnenkort de voorzittershamer neer. Hij zit nog wel vol ideeën over hoe fiscaal beleid boeren kan helpen, zoals bij het stikstofdossier.

Waarom heeft u zich juist gespecialiseerd in de fiscaliteit van de agrarische sector?

'Ik ben opgegroeid op een boerderij. Als kind wilde ik boer worden. Dat bleek om allerlei redenen niet haalbaar. Na de HAS ben ik bij ABAB terechtgekomen als bedrijfsdeskundige. Ik heb daarnaast fiscaal recht gestudeerd. Het gevoel bij de agrarische sector is gebleven.

'Agrarisch ondernemers lopen tegen fiscale problemen aan en daar wil ik wat in betekenen. Ik heb altijd die drive gehad om oplossingen te vinden. Daar krijg ik energie van. Ook bij het stikstofdossier. Ik heb al 'tig' vragen op papier staan en nagedacht over waar de knelpunten zitten. En hoe je die kunt oplossen.'

Waar ziet u die knelpunten?

'Een van de punten is de herinvesteringsreserve, met name bij verplaatsingen. Bij de herinvesteringsreserve krijg je fiscaal voordeel als je je boekwinst op de verkoop van een bedrijfsmiddel investeert in je bedrijf.

'De belastingdienst ziet de verkoop vooruitlopende op mogelijk beperkende regelingen in de toekomst als een vrijwillige verplaatsing. Wij stellen dat het altijd in zo'n geval een gedwongen verplaatsing is. Als er geen belemmeringen op zijn bedrijf zijn, verplaatst een boer of tuinder niet vrijwillig. Daarvoor moet een verruimde herinvesteringsreserve worden toegepast.

'Het voordeel is dat je niet in het keurslijf zit van een herinvestering in een bedrijfsmiddel met allerlei voorwaarden, zoals een afschrijvingstermijn korter dan tien jaar of een zelfde economische functie. Dat is in fiscaal opzicht een probleem in het stikstofdossier.'

Want hoe raakt dat het stikstofdossier?

'Er staat dat je hele bedrijf gestaakt moet worden, wil je optimaal gebruik maken van die regeling, waarbij de herinvesteringsreserve kan worden doorgeschoven naar een nieuwe bedrijfsactiviteit. Niet iedere ondernemer in dit dossier zal het hele bedrijf staken. Als je de veetak afstoot en de akkerbouwtak behoudt, dan wil je in een andere activiteit kunnen investeren. Als ik mijn ligboxenstal afbreek tegen een bepaalde vergoeding en ik wil dat in een zonnepark of paardenpension investeren, dan mag dat niet met deze regeling.

'Er wordt nu veel gesproken over onteigenen. Maar dat moet je niet doen. Geef ondernemers een fatsoenlijke tegemoetkoming en creëer mogelijkheden waarmee zij de grond kunnen blijven exploiteren.'

U vindt dat de regeling ruimer moet.

'Mijn pleidooi is: maak deze regeling mogelijk voor gedeeltelijk staken. Dan kan die transitie soepeler verlopen. Het punt is dat dat soort dingen niet bij de belastingdienst zijn te regelen. Dat ligt bij de politiek.

'Je kunt wel zeggen, staak je bedrijf en maak er een zorgboerderij van, maar daar heb je andere capaciteiten nodig. Of maak er een groepsaccommodatie van. Nou, als er in zo'n gebied tien van zulke bedrijven zitten, zullen de inkomsten schraal worden.

'Zoek oplossingen die dichter bij huis kunnen liggen in plaats van mensen te onteigenen.'

Hoe ziet u dat voor u?

'We hebben een ruilverkaveling 3.0 nodig. Dat betekent dat je de omgeving anders moet inrichten. En als je bedrijven gaat verplaatsen, dan hebben zij ook bestaansrecht nodig voor 30 of 40 jaar. Kijk naar de gebieden waar de agrarische sector zich kan ontwikkelen en betrek de ondernemers in dat gebied die binnen 15 jaar gaan stoppen. Als je die combinatie maakt en de landbouwvrijstelling behoudt, kun je stappen maken. Daar zou de gedachte over moeten gaan. Ook de tussenvormen moeten daarin worden betrokken. Daar zit een fiscale prikkel in, en je hebt nog wat zaken nodig om dat vorm te kunnen geven.'

Wat zouden we nu het beste kunnen doen?

'Er zou een werkgroep moeten komen met specialisten van het ministerie van Landbouw, Financiën, De Belastingdienst, de VLB en de brancheorganisaties. Daarna bespreken we welke fiscale vragen het oproept en hoe we dat oplossen. Zijn er al regelingen op van toepassing? Hoe moeten deze regelingen worden uitgelegd? Wat moeten we via de politiek laten lopen? Wat moeten we uiteindelijk aan de rechter voorleggen?'

Is de overheid te star met deze regels?

'In sommige gevallen wel. Als we de regels flexibeler interpreteren, dan zouden we een deel van de doelstellingen kunnen behalen en de weerstanden overwinnen. Ik denk dat er dan meer mogelijk is.

'Dat geldt ook voor andere regelingen, zoals de landbouwvrijstelling. Als je kringlooplandbouw wilt stimuleren, zul je anders met vruchtwisseling om moeten gaan. Dan moet je niet in een keurslijf zitten waarbij je landbouwvrijstelling vervalt als je de grond langer dan een jaar uit gebruik geeft, terwijl dit ten goede komt aan de bodemkwaliteit.

'We hebben combinaties nodig waarbij de ondernemer die grond kan gebruiken en die grond ook een aantal jaren rust kan geven, bijvoorbeeld als weiland. Als je dan de landbouwvrijstelling verliest, gaan mensen dat niet doen.'