Onderzoek: Boeren zijn vertrouwen in Nederlandse overheid kwijt

Dat blijkt uit een enquête onder 981 veehouders uitgevoerd door onderzoeksbureau I&O Research in opdracht van de Volkskrant. Het doel van de enquête was om te achterhalen welke zorgen en wensen er leven bij boeren en ook bij burgers over de toekomst van de landbouw en wat voor beleid het nieuwe kabinet daarin volgens hen zou moeten voeren.

Boeren hebben weinig tot geen fiducie meer in overheidsinstanties. Nog 5 procent van de veehouders heeft vertrouwen in het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Landbouwminister Carola Schouten scoort 9 procent. Boeren hebben nog het meeste vertrouwen in de radicale boerenactiegroep Farmers Defence Force (48 procent) en landbouworganisatie LTO (41 procent). Toch achten boeren LTO en Agractie belangrijker voor hen dan Farmers Defence Force.

In toelichtingen bij hun antwoorden verwijten boeren de regering bemoeizucht en ook onkunde. Volgens veel veehouders sluiten de van bovenaf opgelegde regels niet goed aan bij de praktijk. Sommige boeren voelen zich met de rug tegen de muur gezet. 'De veeboeren voelen zich niet gehoord door de overheid en onbegrepen', constateert Peter Kanne van I&O Research.

BBB boven CDA

Als er nu verkiezingen zouden worden gehouden, zou 68 procent van de veehouders op de BoerBurgerBeweging (BBB) stemmen. Het CDA kan rekenen op 4 procent van de stemmen en is daarmee onder boeren kleiner dan de SGP (8 procent), zo bleek uit het onderzoek. De overige partijen zijn allemaal kleiner.

In de peiling die Nieuwe Oogst voor de verkiezingen in 2017 hield, was het CDA de grootste partij onder boeren met 36,9 procent van de stemmen. Voor de verkiezingen in maart van dit jaar was dat al gedaald naar 27,4 procent, maar daarmee waren de Christendemocraten nog altijd de grootste partij onder boeren en tuinders.

Negatief sentiment

In een vraaggesprek met de Volkskrant verklaart CDA-landbouwwoordvoerder Derk Boswijk het negatieve sentiment onder de boeren als volgt. 'Ik denk dat wij als CDA te lang iedereen te vriend hebben willen houden. Waardoor uiteindelijk iedereen boos op je is. Wij als CDA hebben gezegd: we willen geen halvering van de veestapel. Maar wat we dan wel willen hebben we niet gezegd. Zonder visie verwildert het volk.'

Hij meent dat partijen als BBB 'gemakkelijke antwoorden op complexe vraagstukken' propageren. 'Ik snap dat boeren boos zijn op de politiek en stemmen op partijen die inspelen op het sentiment dat boeren een oor wordt aangenaaid. De uitdaging is hoe we gaan regelen dat we het stikstofprobleem en de achteruitgang van de natuur aanpakken en tegelijkertijd de boeren een nieuw verdienmodel krijgen.'

Vertrouwen terugwinnen

Volgens LTO-Nederland-voorzitter Sjaak van der Tak schetst het onderzoek een realistisch beeld. 'Er heerst veel wantrouwen in de overheid en we kunnen constateren dat er de afgelopen jaren sprake is van polarisatie. Daarom is het des te belangrijker dat het nieuwe kabinet een nieuwe koers gaat varen, waarmee het vertrouwen onder boeren wordt teruggewonnen.'

LTO is een grote organisatie met een gematigde toon in de belangenbehartiging, zegt Van der Tak. Die toon is echter wel aan het veranderen. 'We maken een omslag: waar misschien het beeld bestaat dat we met compromissen akkoord gingen, komen we met onze eigen plannen. Ook in gesprek met onze leden in bijvoorbeeld de LTO talks, over waar we voor moeten gaan als organisatie, en om tot gezamenlijke uitgangspunten te komen waarmee we aan de slag kunnen blijven gaan.'

Polderen

NAJK-voorzitter Roy Meijer herkent het beeld dat in het onderzoek wordt geschetst. Hij is van mening dat het vertrouwen van boeren in de overheid kan worden hersteld door opnieuw met elkaar in gesprek te gaan. 'Dat betekent dat we moeten gaan polderen. We zijn er in Nederland groot mee geworden. De meeste uitdagingen zijn zo overwonnen. Daarom moeten de overheid, de agroketens en de agrarische sectoren polderen over de grote uitdagen; stikstof, klimaat en toekomstbestendige landbouw.'

Meijer wijst erop dat de land- en tuinbouw vaak zelf oplossingen voor problemen heeft aangedragen, maar die heeft de overheid terzijde geschoven. Dat heeft het vertrouwen geschaad, meent hij Als voorbeeld noemt de NAJK-voorman de Coalitie Toekomstbestendige Melkveehouderij (CTM) waarbij naast NAJK ook LTO, Rabobank en NZO betrokken waren. 'We hebben daarmee een handreiking gedaan om het stikstofprobleem aan te pakken.'

Nu er wordt gewerkt aan de formatie van een nieuw kabinet hoopt Meijer dat de politiek alsnog de uitgestoken hand aangrijpt. 'Het is aan hen om normen en waarden uit te stralen en zo het vertrouwen te herstellen.'