GD: meer risico op vlekziekte in najaar en winter

De Erysipelothrix rhusiopathiae-bacterie veroorzaakt vlekziekte bij pluimvee. Deze ernstige ziekte kan hoge uitval bij leghennen, vermeerderingsdieren en kalkoenen veroorzaken. In de acute vorm krijgt pluimvee binnen twee tot vijf dagen een bloedvergiftiging. Besmette dieren sterven dan snel, de sterfte kan oplopen tot 25 procent. Inwendig vallen met name de ernstig gezwollen lever en milt op. Bij leggende hennen zal ernstige productiedaling optreden.

Chronische gevallen bij kalkoenen kenmerken zich door coördinatieproblemen en huidbeschadigingen met een gering verhoogde uitval. Een dierenartsenpraktijk en de GD hebben in Nederland in het eerste halfjaar van 2021 de bacterie gevonden bij leghennen met ontstoken oogleden.

Ernstige voedselveiligheidsproblemen

In landen met een lagere biosecurity-status komt vlekziekte geregeld voor bij vleeskuikens en kan bij (op het oog) gezonde dieren oplopen tot boven de 80 procent. Een dergelijke situatie zou in Nederland tot ernstige voedselveiligheidsproblemen leiden. Het risico op besmetting via vlees of eieren is voor de mens erg klein. Wel kan vlekziekte worden overgedragen op bijvoorbeeld medewerkers in de slachterij die zichzelf verwonden..

Hennen kunnen besmet raken vanuit de omgeving via vliegende en kruipende insecten en kleine knaagdieren. Het uitrijden van besmette mest voor graslandbemesting wordt ook genoemd als mogelijke bron, maar zal in Nederland niet snel gebeuren. Een besmet bedrijf kan dat blijven door besmette bloedluizen en besmette ratten en muizen.

Herfstmaanden

Uit de monitoringsresultaten van de afgelopen decennia blijkt dat uitbraken van vlekziekte bij pluimvee met name optreden tijdens de herfstmaanden en het begin van de winter. Het gaat dan om het eerste en vierde kwartaal van het jaar en geldt voor zowel stallen met uitloop als in scharrelstallen.

Het lijkt waarschijnlijk dat ratten en muizen, die drager kunnen zijn van de vlekziektebacterie, de bacterie mee naar binnen brengen. Dat gebeurt wanneer de voedselvoorraad buiten kleiner wordt en deze dieren de beschutting van de pluimveestal opzoeken.

Pikkerij en kannibalisme

Kippen kunnen de bacterie vanuit de ontlasting van het ongedierte oppikken en als gevolg van een bloedvergiftiging sterven. Verdere verspreiding in de stal wordt veroorzaakt door pikkerij en kannibalisme op de gestorven dieren. In de loop van de herfst is het daarom volgens GD aan te raden om de ongediertebestrijding te optimaliseren en mogelijk zelfs te intensiveren.

Bedrijven die een eerdere besmetting hebben gehad, moeten zowel de ongediertebestrijding als bloedluisbestrijding goed in de gaten houden. Verder is het advies om minimaal drie opeenvolgende jaren de koppels te vaccineren. In verband met de lange overleving van de bacterie in de aarde kan deze periode voor bedrijven met uitloop nog te kort zijn.