LTO: duurzamer produceren lukt niet zonder de markt

Voor LTO is het geen verrassing dat consumenten niet bereid zijn meer te betalen voor duurzame landbouwproducten als er een goedkoper alternatief is. In de markt wordt vooral geconcurreerd op prijs, constateert de organisatie. En het is positief dat dit in de monitor wordt erkend.

Meer samenwerking tussen onderzoek en sectororganisaties is nodig bij de volgende Agro-Nutri Monitor om cijfers beter te kunnen duiden. Dat stelt LTO in een schriftelijke reactie die ook namens Producenten Organisatie Varkenshouderij, Glastuinbouw Nederland, GroentenFruit Huis, Nederlandse Fruittelers Organisatie en Biohuis is gepubliceerd.

Uit de gehouden enquêtes in de Agro-Nutri Monitor blijkt dat boeren en tuinders weinig zicht hebben op de marges die hun afnemers maken. LTO denkt dat meer transparantie de markt kan helpen beter te functioneren in het belang van producenten en consumenten.

Er zijn te veel onduidelijkheden en onevenwichtigheden in het onderzoek om harde conclusies te kunnen trekken, constateren de organisaties in hun gezamenlijke reactie. Zij dringen aan op eerdere en intensievere interactie met de onderzoekers en andere ketenpartijen, inclusief retail. Alleen dan ontstaat beter inzicht in marktwerking en hoe duurzaamheid vanuit de markt kan worden beloond, stellen ze.

De Agro-Nutri Monitor schenkt vooral aandacht aan biologisch produceren en constateert dat het aandeel biologische productie nog beperkt is. Er zijn ook andere keurmerken, zoals PlanetProof en Beter Leven. De organisaties vinden dat in de toekomst daar ook aandacht aan moet worden geschonken. Ze wijzen erop dat ook zonder keurmerk wordt gefocust op verduurzaming door alle partijen in de keten tussen boer en consument.

Marges zeggen niet alles

Het onderzoek concentreert zich op marges in de ketens. Dat geeft maar een beperkt beeld van de werkelijkheid van voedselmarkten. Een marge van 4 procent betekent voor een grootwinkelbedrijf iets anders dan voor een doorsnee gezinsbedrijf. Er worden daardoor al gauw appels met peren vergeleken.

Daarnaast zijn voor supermarkten de omloopsnelheid en omzet veel belangrijkere indicatoren. Ook zijn de effecten van de exportmarkten niet meegenomen in het onderzoek, terwijl veel Nederlandse producten in nabije landen, zoals Duitsland, worden afgezet. Die prijzen en marges blijven buiten beschouwing.

Uitkopen is niet de oplossing

In de monitor wekt de toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) de suggestie dat door de belasting op gangbare producten te verhogen, de omschakeling naar keurmerken kan worden versneld. De land- en tuinbouworganisaties denken dat dit alleen kan werken als de middelen daadwerkelijk worden teruggesluisd naar boeren en tuinders, zodat zij daarmee kunnen investeren in verduurzaming.

De suggestie van ACM dat door het beperken van de productie, bijvoorbeeld door uitkoop, de prijs omhooggaat, is volgens LTO een utopie. Want in het geval dat Nederland minder gaat produceren, wordt het product uit het buitenland gehaald.

Meer nodig voor eerlijke prijs

Loketten voor het indienen van klachten over oneerlijke handelspraktijken gaan open vanaf 1 november. Dat kan gaan over late betalingen, eenzijdige annulering van orders en weigering om afspraken schriftelijk te bevestigen. Meer betalen voor duurzaamheid is er geen onderdeel van. Daarvoor moet meer gebeuren, vindt LTO, die daarom in het project 'Waardecreatie in Ketens' samenwerkt met supermarkten en verwerkers aan het uitbouwen van toekomstgerichte ketens.

LTO wijst erop dat de Nederlandse coöperaties en handelspartijen zich er ook voor inzetten om duurzaamheid internationaal op de agenda te krijgen, bijvoorbeeld als onderdeel van handelsverdragen en de Wereldhandelsorganisatie en in de Europese mededinging. Nederlandse boeren en tuinders produceren al heel duurzaam en ze zijn bereid verdere stappen te zetten, maar dat kan volgens de organisaties alleen als ook internationaal de vraag naar duurzaam groeit.