Honingbijen eten ook voedsel van wilde bijen

Achtergrond Bloementeelt Han Reindsen 12 okt 2021 om 10:15uur

De honingbij is bijna een landbouwhuisdier en heeft in Nederland weinig last van de afnemende biodiversiteit. De kasten van de honingbijen staan vaak bij land- en tuinbouwgewassen. Als de bloei van die gewassen stopt, gaan de honingbijen bij het zoeken naar voedsel de concurrentie aan met wilde bijen. Dat moet veranderen.

Honingbijen+eten+ook+voedsel+van+wilde+bijen

Boeren, imkers, burgers en bedrijven moeten aandacht schenken aan meer biodiversiteit. Dat is de belangrijkste boodschap tijdens het webinar van de Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV) op dinsdag 28 september. Die was vooral toegespitst op biodiversiteit en bijenhouderij. Het ging om 440 deelnemers.

Biodiversiteit is de verscheidenheid van al het leven op aarde, legt directeur Koos Biesmeijer van Naturalis uit. 'In Nederland gaat het om 43.000 soorten. In de hele wereld om 20 miljoen soorten. Insecten en spinnen zijn met 53 procent de grootste groep, schimmels 23 procent, overige ongewervelde dieren 9 procent, algen en wieren 8 procent. Bij planten gaat het om 5 procent en gewervelde dieren 1 procent.'

Bedreigde soorten

'Europees gezien is Nederland kampioen in biodiversiteitsverlies', zegt Biesmeijer. 'We voldoen nergens aan. We hebben de langste rode lijsten met bedreigde soorten. Van het water heeft 80 procent een matige of slechte kwaliteit. We halen minder dan 40 procent van de natuurdoelen. We voldoen niet aan de wet van de EU en Nederland.'

Europees gezien is Nederland kampioen in biodiversiteitsverlies

Koos Biesmeijer, directeur Naturalis

De oorzaken van het verlies aan biodiversiteit ligt volgens de directeur van Naturalis buiten de natuur. De landbouw heeft invloed door de intensiteit, het waterpeil, gebruik van stikstof en chemie. Woningen, industrie en wegen vragen ruimte en zorgen ook voor minder biodiversiteit. 'Veel asfalt en veel tegels in tuinen. Samenwerking is de oplossing voor een moeilijk probleem.'

Kringlooplandbouw

Biesmeijer wijst bij het probleem niet naar boeren. 'Het landbouwsysteem is het probleem. Boeren zitten vast in dat systeem en kunnen niet snel veranderen.' Kringlooplandbouw ziet hij als een slechte term. 'Je moet binnen kringlooplandbouw niet alleen melk produceren. Je moet boeren helpen om aandacht te schenken aan biodiversiteit.'

Een belangrijk probleem is volgens de directeur van Naturalis dat alle negatieve dingen in de landbouw, zoals het gebruik van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen, niet worden belast in de prijs. 'Als je dat wel doet, is natuurinclusieve landbouw beter.' Volgens hem geeft het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid kansen. 'Je kunt EU-geld inzetten voor vergroening.'

Leefgebieden weg

Arjen Strijkstra werkt op de Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden en is lector bijengezondheid en bioloog. Hij wijst erop dat bijen enorm belangrijk zijn voor bestuiven van gewassen en wilde planten. Biodiversiteit vindt hij belangrijk. 'Sinds 1980 gebruiken we de aarde te veel en verliezen we aan biodiversiteit. We nemen leefgebieden weg en/of beïnvloeden ze.'

Insecten zijn de meesters van de biodiversiteit, geeft Strijkstra met cijfers aan. Het gaat in de wereld om 8 miljard mensen. Bij 1 tot 3 milligram per insect zijn er per mens 1.250 tot 3.750 kilo aan insecten. Door die grote aantallen hebben insecten een centrale functie bij onder andere eten voor veel andere dieren, bodemvorming, plaagbestrijding en bestuiving.

In Nederland hebben wilde bijen het moeilijker dan honingbijen. Strijkstra: 'Als we kijken naar de totale oppervlakte van Nederland, dan is 15 procent natuur en een geschikt leefgebied voor natuurlandsoorten. 60 procent is agrarisch gebied en daar is de honingbij goed op afgestemd.'

Weinig kansen

Honingbijen bij bijvoorbeeld een monocultuur als koolzaad hoeven niet ten koste te gaan van wilde bijen, vindt Strijkstra. 'Maar de landbouw heeft niet veel kansen voor veel bijensoorten. Hoe hoger de intensiteit, hoe minder bijen en soorten. Als we bijvoorbeeld kijken naar de graslanden in Friesland, dan neemt de homogeniteit in de loop der jaren toe.'

Honingbijen halen vooral buiten landbouwgebieden eten weg van wilde bijen. Overbegrazing door honingbijen in steden, heidevelden en natuurgebieden kan zorgen voor negatieve effecten op wilde bijen.

Biesbosch

Als voorbeeld noemt Strijkstra de Biesbosch. Daar staan tweeduizend honingbijenkasten. De honingbijen zoeken voedsel in het hele gebied. Om wilde bijensoorten niet te veel te beïnvloeden, zou dat aantal terug moeten naar 150.

Strijkstra vindt dat burgers tegels uit de tuin moeten halen. Boeren moeten naast hun gewassen zorgen voor bloeiende bloemen in andere perioden. De NBV vindt dat ook imkers daaraan moeten bijdragen, omdat het gaat om voedsel voor honingbijen en wilde bijen.

Biodiversiteitsprijs voor Mediapark in Hilversum

De Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV) heeft een Commissie Biodiversiteit waarin een brede expertise aanwezig is om vraagstukken over de leefomgeving van bijen op te pakken. Daarnaast heeft de NBV een landelijk dekkend netwerk van regionale Ambassadeurs Biodiversiteit opgeleid die zich op regionaal niveau inzetten voor een betere leefomgeving van bijen en andere bestuivers. De NBV schreef in 2020 haar eerste eigen Biodiversiteitsprijs uit. Er kwamen in totaal veertig inzendingen. Binnen de NBV Biodiversiteitsprijs ontvingen de zeven winnende initiatieven samen een budget van 50.000 euro voor de uitvoering van projecten ten gunste van duurzame verbetering van de leefomstandigheden van bestuivende insecten. Het Mediapark in Hilversum was een van de winnaars en kreeg geld om het terrein meer biodiversiteit te geven. De NBV vindt onder andere het Mediapark een inspiratie voor andere bedrijven.

Webinar over de toekomst van gewasbescherming

De Europese Unie kiest resoluut voor een duurzamere voedselproductie. Dit heeft grote gevolgen voor de land- en tuinbouw. De Europese industrie van gewasbeschermingsmiddelen heeft ambitieuze plannen om die Green Deal te ondersteunen. Zo zal de sector de komende jaren onder meer 14 miljard euro investeren in duurzame producten. Bayer is een van de hoofdrolspelers in dit proces en de doorvertaling van de nieuwe Europese regelgeving naar de praktijk. In samenwerking met Bayer houdt Nieuwe Oogst op 18 oktober om 20 uur een webinar waaraan ook LTO en Stichting Natuur en Milieu een inhoudelijke bijdrage leveren.