Energieprijs drukt productie glastuinbouw

Achtergrond Glasgroenten Lisa Schouten 01 okt 2021 om 15:30uur

De stijgende gas- en elektriciteitsprijzen en de hogere productiekosten die hieraan zijn verbonden, zorgen voor onzekerheid in de glastuinbouwsector. De verwachting is dat glastuinders hun productie in de winter terugschroeven om de extra kosten te onderdrukken.

Energieprijs+drukt+productie+glastuinbouw

Gasprijzen stijgen het hele jaar al, maar breken nu nieuwe records. Deze maand steeg de kuubprijs tot boven 70 cent, terwijl een kuub gas vorig jaar rond de 10 à 15 cent kostte. Ook de elektriciteitsprijs stijgt in rap tempo vanwege de hogere CO2-emissieprijs van het Europese emissiehandelssysteem en door de stijging van de steenkool- en gasprijzen.

Er zijn meerdere factoren aan te wijzen als veroorzakers van deze snelle stijging. De lege gasopslagen in Europa, ontstaan in de afgelopen lange winter, zijn deze zomer onvoldoende aangevuld. De leveringen vanuit Rusland en Noorwegen waren bovendien laag in september. Daarnaast was er nauwelijks aanvoer van vloeibaar aardgas en zorgden de oplopende grondstofprijzen voor de genadeslag.

Misschien gaan we minder belichten, maar niets is zeker

Inge de Vries, komkommerteler in Erica

Sterk beweeglijke prijzen

In een marktupdate geeft energiecollectief AgroEnergy aan dat er voor de komende weken opnieuw sterk beweeglijke gasprijzen worden verwacht en als gevolg daarvan ook beweeglijke elektriciteitsprijzen. De prijsnoteringen per periode geven aan dat de hoge prijzen vooral tot en met de komende winter gelden en daarna mogelijk weer afnemen.

Glastuinbouw Nederland ontvangt diverse signalen van ondernemers die zich zorgen maken over de ontwikkeling van de energieprijzen. Zij verwachten op korte termijn dat de energieprijzen invloed hebben op de productieprijs van groenten, fruit, bloemen en planten.

• Lees ook: Tuinders slaan alarm over gasprijs

De kortetermijngevolgen van de hoge energieprijzen zijn voor elke Nederlandse glastuinder verschillend. 'Het hangt af van de producten die een teler teelt, maar ook van de kas waarin het product wordt geteeld', meldt communicatiespecialist Jakoline van Straalen van Glastuinbouw Nederland. 'De prijs is bovendien afhankelijk van het contract dat de ondernemer met zijn energieleverancier heeft afgesloten.'

Duimen en bidden

Komkommerteler Drenthe Growers in Erica heeft een deel van de energie vastgelegd in een contract, maar toch zijn er zorgen. 'We zijn aan het duimen en bidden dat de gasprijzen weer zakken', zegt Inge de Vries van Drenthe Growers.

De komkommerteler heeft nog niet duidelijk voor ogen wat de hoge gasprijzen voor de teeltplannen van komende winter betekenen. 'Misschien gaan we minder belichten, minder gas gebruiken, maar niets is zeker.' Ook om haar heen hoort De Vries zorgen. 'Er zijn komkommertelers die erover nadenken later te starten met de teelt.'

Tekst gaat verder onder kader.

Gaan consumenten meer betalen voor groenten?

Energie bepaalt gemiddeld 25 tot 30 procent van de kostprijs van een tuinbouwbedrijf, meldt energiecollectief AgroEnergy. Voor het verwarmen van de kas wordt gas gebruikt. Een groot deel van het gasgebruik voor glastuinbouwbedrijven wordt op dagprijs ingekocht. Die prijs is nu hoog. Bovendien heeft een tuinder elektriciteit nodig om te kunnen telen. Zowel een stijging van de gasprijzen als een stijging van de elektriciteitsprijzen heeft invloed op de productiekosten. 'Het blijft de vraag of tuinders de hogere productiekosten ook kunnen doorberekenen in hun afzetprijzen', meldt Alexander Formsma, beleidsspecialist energie en klimaat bij Glastuinbouw Nederland. De belangenorganisatie kan niet uitsluiten dat de consument ook meer gaat betalen voor groenten, bloemen en planten. Glastuinders maken meer kosten om hun producten te telen en die kosten moeten worden betaald. De vraag is of de supermarkten daadwerkelijk bereid zijn om meer te betalen. Anderzijds zullen telers maatregelen nemen om de productiekosten zoveel mogelijk te onderdrukken, bijvoorbeeld door minder te belichten of de teelt uit te stellen.

Hoge bloemenprijzen

Gerberateler Bart Schouten uit het Noord-Hollandse Amstelveen verwacht dat de hoge bloemenprijzen van dit moment het lek wel dichten. 'Tot nu toe valt de impact van de hoge energieprijzen mee. Dit komt ook omdat we zelf stroom verkopen.'

Voor de winter verwacht Schouten wel hogere productiekosten. 'Nu we meer moeten belichten, schatten we in dat we 10 euro per vierkante meter meer kosten gaan maken. Zelfs nu we van plan zijn minder lampen te gebruiken.' Van collega-gerberatelers hoort hij dat er plannen zijn om de winter koud te gaan, wat tot gevolg heeft dat er minder bloemen op de markt zullen zijn.

Duurzame energie

De ontwikkelingen op de energiemarkt bewijzen het belang voor de glastuinbouwsector om te werken aan de energietransitie. 'Verduurzamen en besparen zijn de enige opties om de toekomst van onze sector veilig te stellen en daarmee ons bestaansrecht te garanderen', meldt Alexander Formsma, beleidsspecialist energie en klimaat van Glastuinbouw Nederland.

De belangenorganisatie werkt in samenwerking met de overheid aan een nieuw convenant. Daarin worden afspraken over de energietransitie en CO2-emissiedoelen voor 2030 vastgelegd. Op de korte termijn zullen de hoge energieprijzen de energietransitie helaas niet versnellen. 'Telers houden weinig budget over om te investeren in duurzame energie nu de energieprijzen zo hoog zijn', meldt Van Straalen.

Complexe kwestie

Voorzitter Hans Bolscher van Geothermie Nederland noemt de stijging van de energieprijzen een complexe kwestie. 'Gasprijzen worden steeds duurder, waardoor geothermie een grotere concurrent wordt voor bijvoorbeeld de WKK. Toch kan het per tuinder verschillen in hoeverre de hoge gasprijzen van invloed zijn op de productiekosten.'

Volgens Bolscher zijn er veel tuinders die de WKK weer aanzetten en hogere elektriciteitsprijzen betekenen bovendien dat geothermie duurder wordt. 'Het is niet vanzelfsprekend dat tuinders door de hoge energieprijzen overstappen.'

• Bekijk de marktprijzen van energie

Nederlandse teler lijdt harder onder hoge gasprijzen

Hadden we meerjarige contracten vast moeten leggen voor gas? Zijn we te naïef geweest door te denken dat de gasprijzen dit niveau nooit zouden bereiken? Dat is iets wat je je als teler kunt afvragen. Het feit is dat Nederlandse telers harder lijden onder de hoge gasprijzen dan collega-telers uit de rest van Europa. De luxe van het Groningse gas heeft dit jaar geleid tot een confrontatie met de harde werkelijkheid van de internationale markt, constateert energieadviesbureau Nife. Op de Nederlandse markt is slechts een klein percentage van het gas vooruit ingekocht voor een vaste prijs. Al het andere verbruik is voor één jaar of korter vastgelegd met een vaste prijs. Het is immers nooit nodig geweest om contracten voor langere duur vast te leggen, omdat er genoeg aanbod was in eigen land. Tientallen jaren achtereen werd er tien keer zoveel of nog meer aardgas uit de Groningse bodem gepompt. De Nederlandse glastuinbouw was goed voor 10 procent van de afname van dat Nederlandse gas. In de rest van de Europese landen is er wel voor de lange termijn, tot zelfs tien jaar vooruit, ingekocht. Uiteraard heeft heel Europa te maken met de hoge gasprijzen, maar dit doet in Nederland extra pijn.