Wilco Nieuwenhuis worstelt met natuurinclusieve bedrijfsvoering

Trots loopt Wilco Nieuwenhuis over zijn tarweakker in het Gelderse Velp. De meeste akkerkruiden zijn al uitgebloeid, maar her en der staan nog kleurige bloemen zoals wilde ridderspoor. 'Afgelopen jaar hebben we elk weekend rondleidingen gegeven over de akker', zegt Nieuwenhuis. 'Soms stopte er ineens een bus met toeristen om foto's te maken. Ook werd een bruidspaar in het veld op de foto gezet.'

Dat Nieuwenhuis nog boer is op deze plek, was twaalf jaar geleden ondenkbaar. Toen verkocht een particulier landgoed Biljoen, waarop zijn boerderij ligt, aan Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK). 'Dat was een roerige tijd', blikt de ondernemer terug. Zijn familie boert al 130 jaar op deze plek, maar met de aankoop door GLK leek daar een einde aan te komen. 'Ze wilden van de boeren af.'

Niet stilgezeten

Voor de melkveehouder was dit geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten. 'Later realiseerden ze zich bij GLK dat het hele verdienmodel van het landgoed zou verdwijnen zonder landbouw, maar ondertussen hebben wij hier ook niet stilgezeten. We hebben een nieuwe stal gebouwd en later ook het woonhuis vervangen. Ik vind dat je als boer je plek in de omgeving moet verdienen. Dat heb ik gedaan toen werd gezegd dat we hier weg moesten.'

Na het vertrek van zijn enige andere collega naar Zweden zijn Nieuwenhuis en zijn vriendin Rosan sinds vorig jaar nog de enige boeren op het landgoed. Het leverde hun grond op om te kunnen extensiveren. In totaal boert de ondernemer op 130 hectare, waarvan 40 hectare natuurpacht en 35 hectare eigen grond in de uiterwaarden.

Betrokken bij omgeving

Nieuwenhuis noemt zichzelf een boer die slecht kan wachten. Om die reden is hij al geruime tijd bezig met de combinatie van landbouw en natuur. 'Ik ben altijd betrokken geweest bij de omgeving. Landbouw en natuur liggen niet zo ver van elkaar af, hoe het in bepaalde gremia soms ook wordt neergezet. Ik doe veel extra op het gebied van natuurinclusief, laat het gras eens wat langer staan en maai om bloemetjes heen. Ook probeer ik water in het land te houden.'

De afgelopen jaren raakte de ondernemer geïnteresseerd in akkerbouw. Samen met twee andere boeren pachtte hij 15 hectare natuurgrond van GLK dat was bezaaid met jakobskruiskruid. 'Dat waaide ook allemaal over in de graspercelen. Verschrikkelijk vonden we het. En wat we ermee deden? We maaiden het en brachten het naar een schapenhouder.'

Tarwe en akkerkruiden

Op een klein stukje vaste pachtgrond zaaide Nieuwenhuis vervolgens een mengsel van tarwe en bijzondere akkerkruiden in. 'Toen het eenmaal bloeide, was het prachtig. Ook GLK en alle natuurclubs kwamen kijken en waren laaiend enthousiast. Een onderzoeker die percelen van alle terreinbeherende organisaties beoordeelt met het oog op subsidies deelde overal onvoldoendes uit, maar gaf aan dat hij hier rapportcijfer 20 had moeten uitdelen. Hij zei dat dit is wat we willen met z'n allen', zegt hij trots.

'Wij laten de combinatie van landbouw en natuur in het extreme zien. Ondertussen zie ik met lede ogen aan dat de provincie nog altijd grond koopt die wordt omgetoverd in een jakobskruiskruidwoestijn zonder de natuurwaarden die de grond in potentie heeft.'

Door bemiddeling van de provincie kregen Nieuwenhuis en zijn collega Bart Lubbers het voor elkaar dat ze de 15 hectare van GLK mochten gebruiken voor akkerbouw. Het enthousiasme is groot, niet alleen bij henzelf. 'Iedereen wil meedoen. Meerdere bakkers in Velp maken brood van de tarwe en Brouwerij De Snor in Arnhem wil er bier van maken. Er was 22 ton gereserveerd. Mede door vraatschade van herten hebben we uiteindelijk 15,7 ton geoogst plus 8 ton gerst en 4 ton Veluwse kruiprogge.'

Belangrijke drijfveer

Het enthousiasme ziet Nieuwenhuis als een bevestiging voor zijn 'license to produce'. 'Dat is een belangrijke drijfveer voor mij om het te doen. Het is onderdeel van mijn bredere kijk op de maatschappij.'

Toch is de tarwe goed voor slechts 5 procent van zijn inkomen. De rest komt van het melkvee. 'De melk gaat gewoon naar FrieslandCampina. Daar stoeien we wel mee. We willen natuurinclusief een duw vooruit geven, maar hoe doen we dat financieel? Subsidies zijn leuk, maar als die weg zijn, moet ik ook verder kunnen. We voldoen aan alle eisen voor PlanetProof, maar passen niet in de logistiek van FrieslandCampina hiervoor. Aan biologisch staat me tegen dat je de grond niet kunt geven wat deze nodig heeft.'

Een ander idee is ijs maken van rauwe melk. De gemeente heeft al een standplaats toegezegd, horeca en winkeliers hebben interesse, maar het stel hikt aan tegen de begininvestering. Nieuwenhuis: 'Dat kost ons bijna een ton. Er moet wel een basisinkomen uit komen, want er ligt al een enorme financiering onder het bedrijf.' Eén ding weet hij wel. 'Als boer moet je nooit stoppen met investeren, maar altijd doorgaan. Juist als de overheid het je moeilijk maakt.'