WUR: ingreep hanenteen spaart de hennen

De hanenpoot heeft drie tenen die naar voren zijn gericht en één teen, onder het spoor, die naar achteren wijst. De achterste teen zorgt met name bij de ouderhennen van vleeskuikens tijdens het bevruchten voor schade aan de flanken. 'We spreken soms over open wonden, waarbij de hennen makkelijk infecties oplopen en kunnen uitvallen', zegt Thea van Niekerk, welzijnsonderzoeker pluimvee en verbonden aan WUR Livestock Research.

De ingreep gebeurt als de kuikenhaantjes nog geen dag oud zijn, direct vanuit de broedmachine. De dieren worden ondersteboven vastgehouden met de teen op een beugeltje, waar een heet mes langs gaat. Dit hete mes snijdt het achterste puntje af en schroeit tegelijkertijd de wond dicht, zodat het niet nabloedt. De behandeling is vergelijkbaar met hoe vroeger de snavel werd behandeld, nog voor de ingreep met infrarood.

Kijken naar hanen én hennen

'Het behandelen van de tenen heeft impact op het welzijn van de hanen, maar voor elke haan zijn er ongeveer tien hennen die kans lopen op schade. Als je de afweging moet maken wat vanuit dierenwelzijn het beste alternatief is, kijk je dus naar de hanen én de hennen', oordeelt Van Niekerk.

Hoeveel pijn de kuikenhaantjes hebben, heeft ze afgelopen tijd beproefd. De haantjes zijn in de broederij in vier groepen ingedeeld met ieder hun eigen kleur. Haantjes die wel of geen pijnstiller hebben gekregen en haantjes die wel of niet zijn behandeld, in vier verschillende combinaties. De behandelingen zijn uitgevoerd door ervaren medewerkers van de broederij.

'Bij zowel de haantjes die wel als niet behandeld zijn én die wel of geen pijnstiller hebben gekregen, konden we geen pijnbeleving waarnemen. Dus we zagen geen spartelende pootjes, zoals bij een snavelbehandeling is te zien, en geen ingehouden adem bij de kuikens.'

Onzekerheid pijnbeleving

Voor Van Niekerk gaat het een stap te ver om te concluderen dat er helemaal geen pijnbeleving is. 'Het zou een milde vorm van pijn kunnen zijn en daarvoor moeten we eigenlijk via een dierexperiment precies gaan kijken welke zenuwbanen er lopen in de teen en wanneer die ook voor de pijnbeleving in de hersenen kunnen zorgen.'

De tenenproblematiek speelt vooral bij de ouderdieren, waar de hanen veel zwaarder zijn dan bij leghennen. Uit de eerste onderzoeken tussen rassen blijkt dat de problematiek bij de traaggroeiende rassen kleiner is dan bij de snelgroeiers. Daarbij wordt ook gekeken naar fokkerij, management, voeding en huisvesting.

In opdracht van de Stuurgroep Ingrepen Pluimvee zijn vier praktijkkoppels vleeskuikenouderdieren met onbehandelde hanen gemonitord: twee reguliere rassen en twee van één trager groeiend ras.

Te hoge uitval

Bij de reguliere koppels vleeskuikenouderdieren was er een sterke toename van verwondingen en uitval. Bij één koppel van de reguliere rassen bleef de uitval op week 37 zo hoog, dat de proef is gestaakt. Bij het andere koppel namen de flankverwondingen uiteindelijk wel af. Bij de twee koppels van de trager groeiende vleeskuikens viel de extra uitval van hennen mee.

Onderzoekers vinden het te vroeg om de ingreep los te laten. WUR-onderzoeker Rick van Emous volgt de komende tijd een aantal praktijkkoppels en verdiepte zich in de situatie in andere landen. 'In Zweden zijn er vanuit het perspectief van de hanen positieve resultaten met de onbehandelde teentjes. Het antibioticagebruik en de uitval bij de hanen in de opfok is kleiner.'

Betere kwaliteit hanen

Bij een praktijkexperiment in Engeland is de uitval van onbehandelde hanen ook kleiner, vervolgt de onderzoeker. 'Dus ik ben ervan overtuigd dat het ook in Nederland uiteindelijk kan zonder deze ingreep. Er zijn indicaties dat de kwaliteit van de hanen verbetert, wat absoluut een voordeel is.'

Volgens Van Emous zal aanpassing in het management nodig zijn. 'Denk aan minder hanen in de stal en kleinere koppels, betere bevedering en lagere lichtintensiteit. Of zelfs hanen en hennen tijdelijk apart houden. De effecten willen we in de praktijk testen.'

Van Niekerk vindt dat de ingreep ook niet los kan worden gezien van de marktvraag. 'Wij zijn een exporterend land en afhankelijk van de ontwikkelingen in andere landen. Zo kunnen we niet zomaar omschakelen naar 100 procent trager groeiende rassen. In Europa zie je wel steeds meer vraag naar eieren van leghennen met hele snavels, maar op vleesgebied is het een ander verhaal. Een jaar zal te kort zijn om een oplossing te vinden op zowel de markt als in het management.'