Maatschap Wolthuis gunt bodem jaar rust

Het toepassen van een 'sabbatical year' in het bouwplan is volgens Wolthuis het resultaat van brainstormsessies met het uitgangspunt om buiten de vaste kaders te denken. 'In het buitenland heb ik er voor het eerst over gehoord. Het schijnt dat Inca's al gebruikmaakten van een rustjaar.'

Samen met zijn broer Hendrik Jan heeft Wolthuis in het Groningse Den Andel een akkerbouwbedrijf met pootgoed in een 1-op-3-rotatie, wintergranen en suikerbieten. 'Het is een intensief bouwplan', erkent hij. 'In ons streven naar verduurzaming is het goed om de bodem af en toe een boost te geven.'

Niet-kerende grondbewerking

De akkerbouwer doet voor het vierde jaar mee aan het project 'Integrale verduurzaming van de pootaardappelteelt in Groningen'. De 'sabbatical' combineert hij met niet-kerende grondbewerking (NKG).

Het rustperceel heeft elk jaar een omvang van 5 tot 6 hectare. Wolthuis teelt ruim 40 hectare pootgoed en dus kan hij de teeltresultaten met wintertarwe als traditionele voorvrucht en met ploegen vergelijken met de teeltresultaten na een rustjaar en zonder ploegen.

Tien verschillende mengsels

Eind augustus hield Collectief Midden Groningen als coördinator van het pootgoedproject op het bedrijf van de maatschap Wolthuis een telersbijeenkomst. De bezoekers werden bijgepraat over groenbemesters. Wolthuis zaaide op het rustperceel begin juni tien verschillende mengsels.

Arjan van der Vinne van zaadfirma DSV gaf samen met adviseur en projectbegeleider Louw Hoekstra van Agro Advies Hoekstra een toelichting op de samenstelling en functie van de mengsels. Martin Heerema van Agri Bio-Solutions demonstreerde een kettingeg met schijvenelementen en een fronthakselaar voor het hakselen van de groenbemesters.

Versterken en aanvullen

Hoekstra legt uit dat de meerwaarde van mengsels is dat bij een juiste samenstelling de soorten elkaar versterken en aanvullen. 'Een diepwortelend gewas zorgt voor een betere toegang tot de vochtige ondergrond. Andere soorten profiteren daarvan tijdens droogte. Verder stimuleren vlinderbloemigen vaak de stikstofopname van een heel mengsel.'

Zeker op zwaardere gronden gaat de voorkeur van Hoekstra uit naar mengsels met minimaal vijf soorten groenbemesters. Over de vermeerdering van aaltjes maakt hij zich niet veel zorgen. 'Dat hoeft zelfs op zandgronden geen groot probleem te zijn, hoewel elk mengsel wel een waardplant van een plantparasitair aaltje bevat' zegt hij.

Weerstand tegen aaltjes

'Ik ga ervan uit dat soortenrijke mengsels in de bodem voor extra biologische dynamiek zorgen en daarmee voor meer natuurlijke weerstand tegen aaltjes.'

Van der Vinne meldt dat DSV mengsels heeft voor de eisen die gangbare en biologische gebruikers stellen aan hun groenbemesters. Een populair mengsel is volgens hem Solarigol met veel zomerwikken, Japanse haver, vlas en wortelrammenas. Dit is een diepwortelend mengsel voor verbetering van de infiltratiecapaciteit, zegt hij.

Het mengsel Warmseason lijkt geschikt om te zaaien in een rustjaar. Dit mengsel met onder meer Ethiopische mosterd en veel sorghum moet vroeg worden gezaaid voor een optimale ontwikkeling. 'Sorghum levert veel biomassa bovengronds en ook veel wortelmassa in de bodem. Een positieve eigenschap is bovendien dat het gewas de vorming van mycorrhiza stimuleert.'

Bokashi

Na afloop van de bijeenkomst op zijn bedrijf zegt Wolthuis dat een rustjaar het mogelijk maakt om een groenbemester als een echt gewas te telen. Voor het zaaien van de mengsels heeft hij bokashi op het perceel uitgereden en omgerekend 50 kilo stikstof per hectare gestrooid. 'De toegevoegde waarde is dan groter dan bij een groenbemester die je zaait onder niet altijd optimale omstandigheden voor een nateelt van een week of tien.'

Voorafgaand aan de teelt van pootgoed gaat zijn voorkeur uit naar een groenbemestermengsel met zeker 50 procent vlinderbloemigen. 'Door in het rustjaar optimaal stikstof vast te leggen, heeft het pootgoed nauwelijks kunstmest nodig.' Dit jaar heeft de akkerbouwer een deel van het zaad van de groenbemesters laten behandelen met mycorrhizaschimmels. Hiervan bekijkt hij het effect op rhizoctonia in de pootaardappelen.

Gemiste tarwesaldo

Van de vier jaar waarin Wolthuis nu ervaring heeft met het toepassen van een rustjaar, zegt hij dat er in twee jaar sprake is geweest van een meeropbrengst in het pootgoed en ook twee jaar dat hij geen meerwaarde zag. 'Het lijkt erop dat vooral in droge groeiseizoenen het rustjaar een voldoende plus geeft om het gemiste tarwesaldo te compenseren. Maar dat heeft ook te maken met de NKG, die wij nog aan het uitdokteren zijn.'

Belangrijke voordelen van het rustjaar als maatregel voor verduurzaming zijn volgens de akkerbouwer de besparing op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, de ontlasting van de bodem voor een jaar en het positieve effect op de flora en fauna. 'Het is hier zomers werkelijk een kakofonie van bijen en vlinders. Het zoemt als je in de buurt komt van het rustperceel.'