Schouten: 'Grote behoefte aan omschakelfonds voor verduurzaming'

Het omschakelprogramma is er voor boeren en tuinders die willen omschakelen naar een duurzamere manier van produceren, maar voor wie financiering een belemmering is. Juist in de eerste jaren van een omschakeling, bijvoorbeeld naar biologisch, staat het verdienvermogen vaak onder druk. Het omschakelprogramma is bedoeld als overbrugging van die periode.

Schouten heeft kritiek op de banken. 'Boeren die willen omschakelen, kunnen dat moeilijk financieren. Toen zijn wij ingestapt, omdat banken dat niet deden. Ik hoop dat het ook regulier mogelijk wordt om dat te doen.'

Verdienmodel

Pierre Berntsen, directeur Agrarische Bedrijven bij ABN Amro, was ook een van de deelnemers aan de talkshow. Dat banken de transitie naar duurzaam lang niet altijd willen financieren, is volgens hem ook een signaal. 'Het is onze rol om het verdienmodel te helpen bewaken. Wij voelen een enorme verantwoordelijkheid om klanten te helpen verduurzamen. Maar waar wij bij dit soort investeringen vaak tegenaan lopen, is dat je ziet dat het verdienmodel kwetsbaar is. Als er geen goed verdienmodel is, dan is niemand erbij geholpen.'

Volgens Berntsen is een transitie naar duurzaamheid iets wat niet alleen op het boerenerf moet plaatsvinden, maar in de hele keten. 'De Beter Leven-transitie in de pluimveehouderij is daar een mooi voorbeeld van. Vanaf 2023 gaan alle supermarkten over op Beter Leven-vlees. Daarover worden afspraken gemaakt in de keten. De slachterij helpt boeren aan een vast inkomen in de kwetsbare jaren.'

Mansholt

De talkshow vond plaats na de toneelvoorstelling Mansholt. Er werd ook teruggekeken op het ministerschap van Schouten. Zij vindt het niet aan haarzelf om te beoordelen of ze statuur heeft opgebouwd à la voormalig landbouwminister Sicco Mansholt.

Schouten denkt wel dat Mansholt in deze tijd zou vinden dat er te kleine stappen worden gezet om de landbouw te transformeren. Ze verwijst daarmee naar de discussie in Europa over verduurzaming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. 'Dat is geen eenvoudige discussie.Ik zie wel herkenning in de dilemma's waar Mansholt ook mee te maken had. Die dilemma's zijn niet minder geworden.'

Kringlooplandbouw

De minister zegt dat ze vanaf het begin heeft geprobeerd om de transitie naar kringlooplandbouw op gang te krijgen. 'Maar de praktijk is tegelijk weerbarstiger dan alle stippen die je op de horizon kunt zetten. Je hebt te maken met een systeem waar boeren in de praktijk in vast zitten. Daarnaast is de overheid vaak ook niet consistent in beleid. Boeren hebben nu eenmaal een investeringshorizon van ten minste tien jaar.'

De bewindsvrouw is er voorstander van dat de overheid fiscale middelen beter benut om duurzame productie en consumptie te stimuleren. In de huidige coalitie is dat niet gelukt. Zo kan btw worden gebruikt om duurzaam geproduceerde producten minder te belasten of niet-duurzaam geproduceerd voedsel juist meer.