'Laat modellen niet langer regeren'

Hoe kan het dat de intenties van onze politici en de werkelijkheid steeds verder uit elkaar lopen? De oorzaak hiervan is voor een groot deel gelegen in het feit dat niet politici, maar modellen de facto bepalend zijn voor het natuurbeleid.

Dat is een bredere trend: de aandacht en middelen van de overheid gaan steeds meer naar het modelleren, naar het formuleren van abstracte doelstellingen, aan het behalen van de juiste uitkomst binnen zo'n stelsel. Nauwelijks wordt er nog gekeken naar de werkelijkheid, naar hoe we de samenleving van morgen iets beter kunnen laten zijn dan die van vandaag.

Stikstofbeleid

Het huidige stikstofbeleid is een tragisch voorbeeld van hoe contraproductief verkeerd gebruik van modellen is: we creëren een leefomgeving waar niemand voor heeft gekozen en die eigenlijk ook niemand wil.

Juist degenen voor wiens belangen wij zeggen op te komen – familiebedrijven, boeren die doen aan agrarisch natuurbeleid – betalen daarvoor de hoogste prijs. Zolang het model regeert, komt daar geen verandering in, wat politici ook beloven.

Politieke keuze

Welke natuur we willen hebben, is geen juridisch vraagstuk of exacte wetenschap, maar een politieke keuze. Dat kunnen we niet aan juristen of ecologen uitbesteden. Daar zouden we, via het politieke debat, als samenleving gezamenlijk de richting van moeten bepalen.

Maar dat doen we niet. In plaats daarvan hebben we het vooral over het model dat de stikstofdepositie berekent en dat de politieke keuzes voor ons maakt.

Het stikstofmodel is de scheidsrechter bij vergunningverlening. Het is het model, niet het politieke debat, dat de toekomst van de leefomgeving bepaalt.

Model is voor dichte stallen

Het stikstofmodel ziet niet graag dat koeien in de wei rondlopen. Deze stoten veel stikstof uit. Het stikstofsysteem heeft daarentegen weinig bezwaar tegen dieren opgesloten in megastallen die zijn voorzien van luchtwassers. Het model is dus voor koeien in dichte stallen en voor semi-industriële agrarische ondernemingen. Of ze goed zijn in boeren in harmonie met de omgeving, is minder belangrijk.

Wat gaat het CDA hier de komende jaren aan doen? Blijft alles hetzelfde? Blijft het bij filmpjes maken, met 'nu doorpakken' of 'een hele goede morgen'? Blijft het bij soundbites over dat we voor de natuur zijn en de aarde niet moeten uitputten, terwijl we ondertussen gewoon doorgaan met het huidige beleid? Want dan verbazen we ons over tien jaar over het feit dat er geen familiebedrijven meer zijn en er geen toegankelijke natuur meer over is.

Pieter Omtzigt

Het wordt tijd dat we leren van van onze fouten en voortaan de andere manier van politiek bedrijven, waarvan Pieter Omtzigt de personificatie is.

Durven we ons te verzetten tegen het gebruik van modellen voor taken waarvoor ze eenvoudigweg niet geschikt zijn, zoals bij het stikstofbeleid, ook al komt dat ons op de hoon van de salonpopulisten van D66 en GroenLinks te staan? Durven we tegen de heersende mening in te gaan, als dat leidt tot een samenleving die we als CDA niet moeten willen? Wij hopen van wel.

De komende maanden zullen ons leren of dat ook voor de rest van het CDA het geval is.

Henriëtte van Hedel, woordvoerder Stichting Sociale Christendemocratie, schreef deze opinie op basis van een lezing die zij gaf tijdens een politiek café in Almelo. De volledige lezing vindt u hier.