Klimaatverandering intensiveert, grens voor landbouw bereikt

Maandag publiceerde het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties het eerste deel van het zesde klimaatrapport. De auteurs van het rapport concluderen dat de mensheid ontegenzeggelijk verantwoordelijkheid draagt voor het opwarmen van de aarde. Ze voorspellen dat de aarde in de loop van deze eeuw zal opwarmen met meer dan 2 graden, tenzij ingrijpende maatregelen worden genomen.

Bij een dergelijke stijging worden door extreme hitteperiodes kritische tolerantiedrempels voor de volksgezondheid en de landbouw bereikt. Dit laatste brengt de voedselproductie in sommige regio's op aarde in gevaar.

De klimaatdeskundigen zeggen dat het afgelopen decennium waarschijnlijk de warmste periode was in de afgelopen 125.000 jaar. Door een combinatie van uitstoot en ontbossing zit de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer op een niveau dat ongeveer 2 miljoen jaar niet is gezien.

Meerdere scenario's

Het IPCC presenteerde meerdere scenario's voor de toekomst. In het meest optimistische geval blijft de opwarming deze eeuw beperkt tot 1 à 1,8 graad. In het meest pessimistische scenario kan er sprake zijn van een stijging met 5,7 graden.

Wereldwijde temperatuurstijgingen leiden volgens experts tot meer extreem weer. In het rapport staat dat met een grote mate van zekerheid kan worden vastgesteld dat een opwarming van 1,5 graad zal leiden tot meer zware neerslag en overstromingen in Azië. Er komt meer neerslag en met meer variatie over de seizoenen verspreid. Voor Europa is deze trend minder zeker.

De experts verwachten dat de zeespiegel deze eeuw blijft stijgen. Steden aan de kust moeten er rekening mee houden dat er vaker sprake zal zijn van overstromingen. Dat komt ook doordat naar verwachting vaker sprake zal zijn van zware stortbuien.

Smeltend permafrost

Het is waarschijnlijk dat er meer gletsjers gaan smelten. Het ijs van Groenland smelt waarschijnlijk al voor het einde van de eeuw en de kans is groot dat dit ook gebeurt bij het Antarctische ijs. Het smelten van de permafrost is niet meer tegen te gaan en er komt veel CO2 bij vrij.

Uit het rapport komt ook naar voren dat de klimaatwetenschap zich heeft ontwikkeld sinds het laatste grote IPCC-rapport uit 2013. Zo kan bij extreem weer met een grote mate van zekerheid worden vastgesteld of de opwarming van de aarde daar een rol bij speelde.

Overstromingen en natuurbranden

Aan de presentatie van het rapport ging wekenlange berichtgeving vooraf over dodelijke overstromingen, hittegolven en enorme natuurbranden in delen van Europa. Daarover wordt komende november een grote internationale klimaattop gehouden in de Schotse stad Glasgow, COP26. Die bijeenkomst wordt gezien als de belangrijkste klimaattop sinds de klimaatconferentie van Parijs in 2015. Toen spraken landen af zich te zullen inspannen om de opwarming van de aarde te beperken, bij voorkeur tot 1,5 graad en maximaal 2 graden.

Het IPCC doet zelf geen onderzoek, maar vat om de paar jaar samen hoe experts uit tientallen landen aankijken tegen de stand van zaken rond klimaatverandering. Aan het maandag gepresenteerde rapport schreven 234 wetenschappelijke auteurs mee. Zij citeren uit meer dan 14.000 klimaatonderzoeken. Het rapport is gevalideerd door de 195 landen die lid zijn van het IPCC. Het klimaatrapport dient als informatiebron voor overheden en beleidsmakers.