Frans Keurentjes: 'Een dak vereist onderhoud, daar zijn we nu wel achter'

Frans Keurentjes gaat er nog maar eens voor zitten. Voor een van de vele interviews, omdat hij deze week na vijf jaar afscheid neemt als voorzitter van FrieslandCampina. Een roerige periode waarin veel binnen 's lands grootste zuivelcoöperatie is veranderd.

U heeft het dak van FrieslandCampina willen repareren, terwijl de zon scheen

'Ja, die uitdrukking heb ik vaak gebruikt. Ik ben er nog steeds niet uit of het wel zo'n handige is geweest. Het laatste wat je wil, is onrust veroorzaken onder de leden. Je wil juist de rust bewaren. Aan de andere kant moest er echt wat gebeuren binnen FrieslandCampina, dat leed geen twijfel. En ik doe graag dingen vanuit kracht, niet vanuit paniek of omdat het te laat is. Je kunt ook de boot repareren als hij lek is en je dan met zijn allen op het gat storten. Dan ga je kapseizen.'

Wat mankeerde er aan het dak?

'We waren in een fase van zelfgenoegzaamheid gekomen. Het ging te goed en te veel vanzelf. Dan mis je de signalen vanuit de markt en de samenleving. Daar zijn we als bestuur, directie, personeel en leden vrij laat achter gekomen. Ik ook. Als voorzitter heb ik, samen met bestuur, onderneming en leden, zelfonderzoek gedaan en geprobeerd om orde op zaken te stellen. De visie Melk met Meerwaarde opgesteld, nieuwe concepten in de markt gezet, samenwerking gezocht met ngo's, gouvernance en de ledenfinanciering gemoderniseerd. Kortom: hernieuwde aansluiting gezocht wat er in markt en maatschappij gaande is.'

Is het dak dicht?

'Ik denk dat we er als FrieslandCampina nu goed voorstaan. Ik ga er vanuit dat dit zich de komende jaren uitbetaalt in een toonaangevende melkprijs voor de leden. Waarbij we moeten blijven letten wat er om ons heen gebeurt. Een dak vereist voortdurend onderhoud, daar zijn we nu wel achter. Ik noem maar eens wat: na de geslaagde rechtszaak tegen Shell gaat Milieudefensie ook FrieslandCampina aanklagen als een van de grootste milieuvervuilers van dit land. De brief is nog niet binnen, maar we kunnen erop wachten. Zo zijn er veel meer uitdagingen.'

Zoals?

'De volatiele markt, geopolitiek en signalen vanuit de maatschappij. Denk ook aan de Wet dieren. Allemaal zaken waarover we als vijftienduizend melkveehouders niet zo veel in de melk hebben te brokkelen. Daar gaan de samenleving en politiek over. De veranderingen zijn onverbiddelijk of we dat nu willen of niet. We hebben als FrieslandCampina ervoor gekozen om geen achterhoedegevechten te voeren, maar om op die ontwikkelingen in te spelen. Als coöperatie met de beste boeren, de beste infrastructuur, de beste producten en een open houding moet dat lukken. Dan kun je uiteindelijk betere deals maken, leidend worden.'

Daar zijn niet alle leden van RFC van overtuigd

'Nee, dat is zo. Bij een deel van de boeren ontbreekt een gevoel van erkenning, van waardering. De boerenprotesten zorgden even voor een wij-gevoel, voor aandacht. Dat gebrek aan waardering, die onmacht wordt ook geprojecteerd op FrieslandCampina. Dat is begrijpelijk, maar onterecht. De coöperatie is er voor het gezamenlijk verwaarden van onze melk en moet een goede melkprijs voor het collectief realiseren. Maar als je vindt dat FrieslandCampina verantwoordelijk is voor jouw individuele inkomen dan kun je beter je sleutels bij ons inleveren. Wie boer wil blijven, moet allereerst een goede vakman zijn. Je kunt geen steken laten vallen. Je moet ook openstaan voor feedback en ruimte binnen je bedrijf reserveren om in te spelen op veranderingen, want die blijven komen.'

Dat klinkt hard

'Ja, voor sommigen wel. Denk niet dat ik de gevoelens van kritische leden niet begrijp. Maar ik ben ook realistisch en wellicht ongeduldig. Dat is iets anders dan hard. Mijn bestuursstijl past minder bij de fase die we als FrieslandCampina nu ingaan. Daarin gaan we de ingezette koers verder uitrollen en gelijktijdig de boel bij elkaar moeten houden. Anderen zijn daar beter in. Daarom was het tijd om op te stappen.'

Hoe is uw bestuursstijl?

'Laat ik voorop stellen, besturen doe je nooit alleen maar samen met anderen. Met respect voor elkaars kennis en verantwoordelijkheden. Ik ben zelf iemand van het overzicht en streef naar een duidelijke visie en strategie. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Ik houd niet van dralen en ik heb daarnaast erg weinig met slachtofferschap. En ik ben bovenal optimistisch.'

Ook over de melkveehouderij in Nederland?

'Ja, ik gaf al aan dat Nederlandse boeren de beste zijn en kunnen blijven. Er is in de toekomst echter niet voor iedereen plaats. Het is geen recht om boer te zijn of te worden, zo werkt het niet. FrieslandCampina heeft Wageningen University & Research gevraagd om een aantal scenario's te maken van de verwachte ontwikkeling van de melkveehouderij in Nederland. Daarin zien we een trend naar twee hoofdrichtingen. Een van vooral efficiënt melk produceren, iedereen kan deze bedrijven om zich heen zien ontwikkelen. Ze hebben het vliegwiel van hun bedrijf goed aan het draaien. Doen er en passant ook nog natuurbeheer bij. Die hoor je niet. En er is een groeiende groep die niet kan of wil groeien, maar die wel heel slim gebruikmaakt van hun eigen competenties of de plek waar ze zijn gevestigd. Denk aan agrarisch natuurbeheer, zorg, recreatie en dergelijke. Maar de middengroep krijgt het zwaar. Dus ja, ik ben optimistisch over de sector, maar niet over elk bedrijf.'