Slimme technologie is de toekomst, maar ook wel duur

Veldrobots, drones of gewoon slimme sensortechnieken en handige tools kunnen de landbouw in potentie vooruit helpen. Nieuwe Oogst peilde voor het digitale platform Smartfarming hoe ondernemers tegen precisielandbouw aankijken.

Via een enquête is samen met Latysha van Drie, student Commerciële bedrijfskunde aan de Christelijke Hogeschool Ede, onderzocht hoe groot de investeringsbereidheid is in de nieuwe technologie. Kijken de ondernemers eerst de kat uit de boom om te zien of een slimme techniek echt goed werkt? Of slaan ze direct aan het investeren.

Van Drie vroeg ook naar de verwachting die boeren en tuinders hebben van smart farming. De enquête is ingevuld door meer dan zeshonderd Nederlandse boeren en tuinders en geeft daarmee een representatieve weergave van de land- en tuinbouwsector.

Meer dan de helft doet al aan smart farming

Van de gevraagde ondernemers geeft 54 procent aan zelf al smartfarmingtechnieken toe te passen. Daarvan zegt 62 procent gps te gebruiken, 59 procent gebruikt een managementsysteem en bij 41 procent van deze groep bedrijven zijn ook sensoren te vinden. Gebruik van robots komt met 33 procent ook relatief vaak voor. Drones blijven met 7 procent nog ruim achter bij de andere toepassingen.

Boeren en tuinders met een opleiding op hbo- of universitair niveau passen in verhouding vaker smartfarmingtechnieken toe dan ondernemers met een mbo-opleiding, blijkt uit de enquête.

Smart farming is wel een breed begrip zonder een heldere definitie. Dat is ook te zien in de enquêteresultaten. Van de ondervraagde boeren geeft 20 procent aan niet goed bekend te zijn met het begrip. De rest vindt dat vooral gps-systemen en precisielandbouw, datamanagement en het gebruik van sensoren en drones onder smart farming vallen. Robotisering en vooral ook het gebruiken van innovatieve machines vallen voor een groot deel van de boeren en tuinders onder smart farming.

Dat gps en precisielandbouw de agrarisch ondernemers aanspreekt, blijkt ook in de praktijk. Het wordt al rondom gebruikt en sommige ondernemers werken er al jaren mee. Er is zelfs een tweedehandsmarkt voor deze apparatuur ontstaan.

Ruim 62 procent van de boeren en tuinders verwacht in de toekomst meer smartfarmingtechnieken toe te gaan passen op het bedrijf. Daarvan gaat drie kwart ervan uit binnen vijf jaar een investering te doen.

8 procent van de investerende ondernemers verwacht dat het om minder dan 5.000 euro gaat en 44 procent denkt tussen de 5.000 en 30.000 euro uit te trekken. Van de investerende ondernemers denkt 16 procent dat het tussen 30.000 en 50.000 euro gaat kosten en 32 procent verwacht zelfs meer dan 50.000 euro nodig te hebben.

Bij die verwachte investeringen is sprake van een groeiende belangstelling voor drones (16 procent) en robotisering (48 procent). Verder verwachten de ondernemers (ook) te investeren in gps (40 procent), sensoren (48 procent) en managementsystemen (38 procent).

De investerende ondernemers verwachten dat smartfarming hen vooral helpt efficiënter te werken. Vaak in combinatie met kostenbesparing, hogere opbrengsten, arbeidsbesparing, gemak en milieuvoordelen. Hulp van nieuwe technieken voor het sluiten van kringlopen verwacht maar 15 procent. Heil van smart farming bij het voldoen aan wet- en regelgeving wordt door maar 20 procent van de ondernemers verwacht.

Opvallend is dat ook veel vijftigers en zestigers aangeven te gaan investeren in smart farming. Dat strookt niet met de algemene veronderstelling dat 'early adapters' van nieuwe technieken vooral jonge mensen zijn.

Bij de niet-investeerders, maar ook bij de investeerders, zijn er wel redenen om smartfarmingtechnieken aan zich voorbij te laten gaan. 'Te duur' is daarbij met 33 procent de belangrijkste reden. Verder is volgens 9 procent de techniek niet voorhanden en 12 procent vindt deze nog niet bewezen. 15 procent zegt dat het bedrijf niet geschikt is voor meer smart farming.

Geen zelfregulering

Het is niet verwonderlijk dat de kosten een struikelblok zijn. Prijzen voor veldrobots, sensoren en autonome technieken overstijgen de gangbare technieken behoorlijk. Zelfregulering is er nog niet, omdat er voor veel technologieën amper aanbieders en alternatieven zijn. Er zijn dan dus ook nog geen concurrenten. In sommige gevallen zijn de technieken nog in handen van kleine start-ups zonder servicenetwerk of staat van dienst. Ook dat speelt mee bij twijfels over investeringen.

Wie kijkt naar bijvoorbeeld de markt van melkrobots ziet dat inburgering van nieuwe technieken decennia kunnen kosten. In de jaren negentig was Lely een van de weinigen met een goed werkende melkrobot. Lely kon dus ook de prijs grotendeels bepalen. Inmiddels zijn er veel meer goede concurrenten, doet de markt zijn werk en is de prijs van een melkrobot dan ook gezakt.

In de consumentenwereld van elektronische apparaten als platte tv's, laptops, mobieltjes en elektrische auto's is deze nivellering door marktwerking nog veel duidelijker te zien. Tegelijkertijd is de meerwaarde ook pas bewezen als de technologie zijn nut bewijst. En zo ver is het nog niet overal.

Goede marktprijzen

Over de inruilwaarde van 'slimme apparatuur' wordt niet gesproken. Maar bij het ontstaan van een markt voor tweedehands apparatuur zijn ook heel goede marktprijzen mogelijk. Dit is bijvoorbeeld te zien bij tweedehands gps-systemen van populaire merken met een goed servicenetwerk.

Een andere veelvoorkomende reden voor boeren en tuinders om niet te investeren, is eenvoudigweg omdat de ondernemer denkt binnen afzienbare tijd te stoppen met zijn bedrijf. Of omdat er geen opvolger is.

Vooral de akkerbouwers maken al massaal gebruik van gps-technieken. Melkveehouders lijken nu voor een inhaalslag te staan. Die hebben de meeste plannen om in de toekomst te investeren in bemesting en teelttechniek en om de bodem te sparen. Meer dan om te investeren in staltechniek, voeding en melktechniek. Aan de andere kant: de meesten die een toekomst in robotmelken zien, hebben zo'n machine ook al in de stal staan.

Akkerbouwers investeren in sensoren

Akkerbouwers blijven overigens wel investeren in de uitbreiding van toepassingen. Bijvoorbeeld door, ook samen met gps, te investeren in precisietechnieken bij bemesting, gewasbescherming en teelttechniek. Daar denken ze vooral sensoren voor te gaan gebruiken. Maar liefst twee derde van de akkerbouwers verwacht daarin te investeren.

Voor onder andere het maken van taakkaarten gaat 16 procent van de akkerbouwers de beurs trekken voor dronetechniek. Het percentage akkerbouwers dat denkt de komende jaren investeren in robotisering ligt op 37 procent.

Voor sectoren buiten de melkveehouderij en akkerbouw is het aantal deelnemers te klein om te bepalen waar ze vooral in gaan investeren. Wel lopen de cijfers grotendeels gelijk op en wil ook daar meer dan de helft de komende jaren investeren in smart farming.