Timmermans: 'De schaarse ruimte speelt boeren parten'

In de Europese Unie staat heel wat op stapel. De Europese Commissie heeft hoge ambities om het continent te verduurzamen. Europa is mondiaal koploper op het gebied van klimaatdoelen en vergroening van de landbouw. Met onder meer een Green Deal, van boer-tot-bordstrategie, bossenstrategie en biodiversiteitsstrategie komt er de komende jaren heel wat op het bordje van de Europese boer.

Maar wie gaat dat betalen? En wat betekent het voor de concurrentiepositie van de Europese landbouw? Eurocommissaris Frans Timmermans (PvdA), verantwoordelijk voor de Green Deal, ging daarover dinsdag online het gesprek aan met Nederlandse boeren en LTO-voorzitter Sjaak van der Tak tijdens de 'Europaweek' van LTO Nederland.

Timmermans deelt de zorgen van boeren over de financiële buffers in de agrarische sector en de mogelijkheden om te investeren in verduurzaming. 'Het valt mij op dat de inkomens van boeren in heel Europa enorm onder druk staan. Alle uitgangsposities zijn verschillend, maar heel veel boeren zijn daar bezorgd over.'

Boeren maken zich volgens Timmermans met name zorgen over opvolging. 'Jonge boeren hebben we heel hard nodig. We zullen hen perspectief moeten bieden. Ik zie als vader en grootvader de gebroken harten van ouders. Ze zouden graag zien dat hun kinderen het bedrijf voortzetten. Dit is iets wat generaties verbindt.'

Duwtje in de rug

De Eurocommissaris ziet daar een rol weggelegd voor de Europese Unie. 'Misschien kunnen we jongeren een duwtje in de rug geven voor bedrijfsovername door het versneld invoeren van de nieuwste technieken in de landbouw. Er is nog heel veel winst te behalen. We moeten kijken naar de financieringsvormen, maar ook naar levensloopbestendige vormen van boeren.'

Jongeren hebben volgens Timmermans een andere blik op hoe ze hun tijd willen indelen. 'Technologie kan ervoor zorgen dat jonge boeren bijvoorbeeld goed op vakantie kunnen, zorgtaken op zich kunnen nemen of andere economische activiteiten binnen hun bedrijf willen ontwikkelen. Dat alles zullen we de komende tijd moeten faciliteren.'

De Eurocommissaris vindt het belangrijk om boeren te behouden, juist met het oog op de klimaat- en natuurdoelen. 'Voor het omschakelen naar een duurzame samenleving is de landbouw totaal onmisbaar. We moeten in de toekomst misschien wel tien miljard mensen voeden. Een gigantische opgave. De planeet wordt niet groter.'

Een hoogtechnologische landbouw die onder ecologische voorwaarden topproducten levert is van belang, stelt Timmermans. 'Er is geen enkele tegenspraak tussen duurzame landbouw en hypermoderne landbouw. Sterker nog: die hebben elkaar nodig.'

'Ruimtegebrek speelt Nederland parten'

In Nederland ligt de opgave volgens de vicepresident van de Europese Commissie ingewikkelder dan in andere landen. 'We hebben zo weinig ruimte. Dat speelt ons enorm parten. Maar als ondernemers brood zien in bijvoorbeeld carbon farming, zullen wij dat ondersteunen. Als je in Nederland als boer, met de beperkte ruimte, een fatsoenlijk inkomen uit je bedrijf wilt halen voor je gezin, zal dat met een enorme innovatie gepaard moeten gaan. Dat willen we graag ondersteunen en subsidiëren.'

De Europese Unie heeft hoge doelstellingen voor de biologische landbouw. In 2030 moet 25 procent van het Europese landbouwareaal biologisch zijn. Nu is dat nog 8,5 procent. Tegelijkertijd relativeert Timmermans dit vraagstuk. 'We hoeven niet 100 procent biologisch te worden. Biologisch is wel duurzaam, maar niet alles wat duurzaam is, hoeft biologisch te zijn.'

In Nederland is het volgens Timmermans belangrijker om te beginnen bij de vraag naar biologisch voedsel. Dat moet worden gestimuleerd. Daardoor wordt het voor ondernemers aantrekkelijker en makkelijker om over te schakelen op biologisch. 'Dat kunnen we in dit land niet doen door er enorm veel grond bij te kopen. Daar is de grondprijs te hoog voor en die grond is er gewoon niet. Daarom is consumentengedrag zo belangrijk.'

Consument informeren

De politiek gaat volgens Timmermans niet bepalen wat de consument moet gaan eten. Wel ziet hij een belangrijke rol voor de overheid weggelegd om consumenten beter te informeren over waar hun voedsel vandaan komt en hoe het is geproduceerd.

En duurzaam geproduceerd voedsel is duurder. 'We zullen we onder ogen moeten zien dat mensen gewend zijn geraakt aan voedsel van hoge kwaliteit tegen een lage prijs. Daar is Europees beleid altijd op gericht geweest, maar het is geen populair onderwerp van politici om eerlijk over te spreken. We moeten een faire prijs gaan betalen voor de boer, maar dat mag er niet toe leiden dat mensen die toch al een smalle beurs hebben zich geen fatsoenlijk voedsel meer kunnen veroorloven.'