'De transparantiehype'

In mijn vak speelt vertrouwelijkheid een grote rol. Iedereen in Nederland moet zich zonder schroom tot een advocaat kunnen wenden; in het vertrouwen dat gesprekken met een advocaat ook echt binnenskamers blijven. Ook schikkingsonderhandelingen zijn vertrouwelijk. Wanneer ik met de advocaat van de wederpartij bel om te bespreken of partijen er misschien onderling kunnen uitkomen, is het niet de bedoeling dat dit later bij de rechter tegen mij wordt gebruikt, wanneer de onderhandelingen niet slagen.

Als ik uiteindelijk wel bij een rechterlijk college aanbeland en er drie rechters over de zaak oordelen, bespreken zij na de zitting in vertrouwen wat de uitkomst moet worden ('geheim van raadkamer').

Ook buiten mijn vakgebied is vertrouwelijkheid op sommige momenten belangrijk. Zonder een vertrouwelijke aanloopfase zou veel in onze maatschappij niet tot stand komen. Denk aan de onderhandelingen over een pensioenakkoord tussen werkgevers en vakbonden. Maar ook aan de gesprekken met een mediator.

Vertrouwelijkheid is in sommige besprekingen nodig om te kunnen verkennen waar de ruimte zit in een standpunt dat naar buiten toe in beton gegoten lijkt. Maar ook om een compromis aan de achterban te kunnen verkopen als een duur bevochten overwinning en geen gezichtsverlies te lijden.

Natuurlijk kun je niet alles vertrouwelijk houden. Partijen zijn in een civiele zaak bijvoorbeeld wettelijk verplicht alle relevante feiten volledig en naar waarheid naar voren te brengen. Een rechter moet in zijn uitspraak uitleggen hoe hij tot zijn beslissing is gekomen. In het formatieproces van een nieuw kabinet is het denk ik vooral van belang van tevoren duidelijke afspraken te maken wat wel en niet vertrouwelijk blijft en tegenover het publiek duidelijk te zijn over hoe het proces eruitziet.

Te veel transparantie is geen goed idee. Wie alles transparant maakt, ziet niets meer.