Scope 12 voor hogere brandveiligheid zonnepanelen

Brand bij zonnepanelen komt volgens een inventarisatie van het Instituut Fysieke Veiligheid regelmatig voor. Tussen januari 2018 en oktober 2020 95 keer om precies te zijn. Op een aantal van 170.000 installaties (woonhuizen, bedrijfspanden, staldaken, zonneakkers) misschien geen schokkend aantal, maar de zorgen nemen wel toe.

Remko te Selle, verantwoordelijk voor aftersales en technische ondersteuning bij Tenten Solar in het Gelderse Lichtenvoorde, kent de oorzaken. 'Ondeskundige installatie van panelen, gebruikte materialen zoals stekkertjes die kwalitatief onder de maat zijn, meterkasten die niet zijn berekend op de opgewekte hoeveelheid zonnestroom.'

Brandbaar materiaal

Volgens Te Selle leiden deze factoren niet meteen tot brand, maar rond panelen is brandbaar materiaal nooit ver weg. 'Denk aan bladeren of vogelnestjes. Smelt op een dergelijk punt een stekkertje, dan is een brand zo ontstaan. Vergis je niet: onder panelen kan het 70 graden worden.'

Dat branden inderdaad slechts het topje van de ijsberg vormen van een veel groter probleem, valt onder meer af te leiden uit cijfers van inspecteurs die jaarlijks duizenden installaties nalopen. In 70 procent van de gevallen constateren ze tekortkomingen. Soms gaat het soms om futiliteiten (documenten niet in orde), maar niet zelden ook om gebreken die tot brand of elektrocutie kunnen leiden.

Rafelrandjes

Wat ook niet helpt: ondernemers die investeren in zonnepanelen, letten op iedere euro. Daarmee komt kwaliteit soms op het tweede plan. De installatiemarkt voor zonnepanelen is vrij nieuw en kent nog rafelrandjes.

Het Verbond van Verzekeraars schetste vorig jaar in Nieuwe Oogst de situatie als volgt: 'Iedereen die een dak op durft en een dag training volgt, kan zonnepanelen leggen. Dat leidt tot ongewenste risico's.' Het verbond maakt zich, net als de brandweer, zorgen over het gebrek aan eenduidige regels en pleit voor een grotere rol van de overheid en voor meer balans tussen 'een snelle energietransitie en de maatschappelijke veiligheid.'

Certificering

Ondertussen heeft de installatiebranche, samen met de brandweer en verzekeraars, een certificeringsregeling gelanceerd: Scope 12. Het nieuwe keurmerk moet zorgen voor beter installatiewerk en installaties van hogere kwaliteit. Inspectie is in handen van onafhankelijke certificerende bedrijven en gebeurt dus niet door installatiebedrijven.

Er zijn twee soorten inspecties: een eerste inspectie (EBI) en periodieke vervolginspecties (PI). De EBI richt zich vooral op de aanleg: zijn de panelen conform de instructies van de fabrikant geïnstalleerd en voldoen alle kabels, stekkertjes en meterkasten aan de normen? Tijdens de PI wordt vooral de toestand van de installatie beoordeeld.

Scope 12 is nog niet verplicht, maar de kans is reëel dat het certificaat wordt meegenomen als voorwaarde in de verzekering, zeker bij grote installaties van meer dan vijftig panelen. Immers, brand van één paneel kan uitgroeien tot een grote brand waarbij de hele stal of schuur verloren gaat. Niet alleen een groot financieel verlies voor de ondernemer, maar ook een grote schadelast voor verzekeraars. Het Verbond van Verzekeraars verwacht dat veel verzekeraars met Scope 12 'aan de slag gaan'.

Kanttekeningen

Te Selle juicht de komst van Scope 12 toe, maar plaatst ook kanttekeningen. 'De branche weet al enige tijd van de komst, dus mag je voor nieuwe installaties de lat hoog leggen. Maar lastig is: hoe om te gaan met installaties die in 2017 of eerder zijn aangelegd? Die zijn geïnstalleerd volgens de toen geldende normen. Aanpassen naar Scope 12 kan vaak niet.'

De technisch specialist van Tenten Solar trekt een vergelijking met autogordels. 'Die zijn sinds 1975 verplicht. Maar wanneer ik een oldtimer rijd uit 1970 waarin überhaupt geen gordels zitten, word ik niet bekeurd. Dat heeft met verworven rechten te maken. Door zo'n bril moeten ook oudere zonnestroominstallaties worden bekeken.'

Verschillende partijen

Ander punt: vaak zijn bij de aanleg van zonnepanelen verschillende partijen betrokken. 'Het komt bijvoorbeeld voor dat wij bij een offerte de conclusie trekken dat een nieuwe meterkast nodig is. Maar dan praat je al snel over een extra kostenpost van 5.000 euro', zegt Te Selle.

'Soms wordt er dan gezegd: laat die meterkast maar zitten. Dat regel ik wel met mijn eigen elektricien. Die kiest vervolgens niet voor een nieuwe meterkast, maar plaatst slechts enkele groepen bij. Daarop kan een installatie bij een Scope 12-inspectie worden afgekeurd, terwijl de aanleg tot aan de meterkast prima is. Opdrachtgevers moeten zich realiseren dat zij eindverantwoordelijk zijn.'

Inspectiekosten

Inmiddels mogen 23 bedrijven in Nederland een Scope 12-inspectie uitvoeren. De verwachting is dat uiteindelijk zeker 500 tot 1.000 inspecteurs nodig zijn om aan de vraag naar inspecties te kunnen voldoen. De inspectiekosten variëren van 110 tot 150 euro voor kleine installaties (huishoudens) tot 700 euro voor zakelijke installaties. De uitgifte van een Scope 12-erkenning aan inspectiebedrijven heeft vanwege de coronacrisis wel flinke vertraging opgelopen.