Intern salderen lijkt voorlopig van de baan

De rechtbank Noord-Nederland haalde onlangs een streep door de vergunning voor de bouw van een ligboxenstal in het Friese Ee. De zaak was aangespannen door onder andere Mobilisation for the Environment (MOB).

De Friese melkveehouder investeerde in een emissiearm stalsysteem. Door intern salderen kon provincie Fryslân een natuurvergunning verlenen voor uitbreiding van het aantal koeien. Het ging om een stalsysteem dat op de RAV-lijst staat waarmee de ammoniakemissie per dierplaats met meer dan 50 procent wordt gereduceerd.

CBS-onderzoek

De rechter oordeelde dat onvoldoende zeker is dat de reducties daadwerkelijk worden gehaald. Hij wees daarbij naar CBS-onderzoek van eind vorig jaar. Daarin werden vraagtekens gezet bij de werking van deze emissiearme systemen. Volgens de rechter was het onvoldoende zeker dat de emissie van het bedrijf in de vergunde situatie niet zal toenemen.

De uitspraak zorgt voor veel verwarring en onzekerheid bij onder anderen juristen, die de uitspraak nog bestuderen. Dat geldt ook voor Rob van Woerden, jurist en specialist ruimtelijke ordening en milieu bij Rombou, al is hij niet verbaasd.

Gevolgen voor natuur

'De overheid heeft weliswaar de RAV-lijsten opgesteld, maar in de Regeling natuurbescherming, waar we hier mee te maken hebben, wordt niet verwezen naar de RAV. Het gaat niet om maatregelen, maar om de gevolgen voor de natuur. Je moet met zekerheid kunnen aantonen dat er geen significante gevolgen zijn.'

Van Woerden wijst naar de PAS-uitspraak van de Raad van State van 29 mei 2019. Daarin staat dat een provincie met een betere onderbouwing van de emissiefactoren moet komen, voordat zij een nieuw besluit over de natuurvergunning kan nemen. De Raad van State wees toen op metingen aan luchtwassers waarbij de reductie van ammoniakemissie minder was dan in de RAV-lijst staat.

Meer procedures in de pijplijn

'MOB is dat niet vergeten. De zaak van de veehouder was iets waarvan je wist dat die zou komen.' Volgens Van Woerden zitten er meer soortgelijke procedures in de pijplijn en die gaan ook over bemesten en beweiden.

De uitspraak is ingrijpend voor alle veehouders, ook varkens- en pluimveehouders. Immers, het intern salderen komt op losse schroeven te staan. Maar de uitspraak is ook lastig voor de overheid die reductiedoelen heeft die ze deels wil halen met emissiebeperkende maatregelen zoals emissiearme stalsystemen.

Provincie Noord-Brabant

Ook provincie Noord-Brabant mag zich volgens Van Woerden achter de oren krabben. Deze provincie wil dat in 2024 alle melkveestallen ouder dan twintig jaar zijn vervangen door de meest emissiearme staltypes die op de RAV-lijst staan.

'De kans is groot dat milieuorganisaties de zaak in Friesland aan zullen grijpen om te stellen dat die maatregel onvoldoende is om de natuur te beschermen. En boeren zullen zich afvragen of ze wel moeten investeren in zulke systemen als blijkt dat niet duidelijk is of ze wel voldoende reductie opleveren.'

In beroep

Provincie Fryslân gaat waarschijnlijk in beroep tegen de uitspraak. De provincies overleggen in het Interprovinciaal Overleg (IPO) hoe ze zullen omgaan met vergunningverlening. 'Wat gebeurt hier? Wat betekent dit? Provincies hebben dat nog niet scherp', stelt IPO-woordvoerder Meije Gildemacher.

LTO-voorzitter Sjaak van der Tak verklaarde direct na de uitspraak dat deze een bom legt onder het stikstofbeleid. Hij wil een spoedoverleg met het ministerie van LNV.

Investeringen vallen stil

LTO-portefeuillehouder Platteland & Omgeving Trienke Elshof stelt dat door de uitspraak het door het ministerie van I&W gehanteerde systeem van RAV-erkenning onder grote druk wordt gezet. 'Investeringen in technologie en innovatie vallen stil. Dat is juist een belangrijke route op weg naar een oplossing voor de stikstofcrisis.'

Elshof is net als Van Woerden beducht voor de gevolgen van deze uitspraak voor zaken als vrijstelling voor beweiden en bemesten, het legaal houden van de PAS-melders en meldingsvrije activiteiten.

Jonge boeren

Ook NAJK wil snel overleg met landbouwminister Carola Schouten en toonde zich 'onthutst' over de uitspraak. 'Dit is een ramp voor jonge boeren die stappen willen zetten door het intern of extern salderen en dit willen doen met stalsystemen die nu niet meer worden goedgekeurd door het bevoegd gezag', stelt NAJK-voorzitter Roy Meijer.

NAJK hoopt dat de overheid in hoger beroep geen bakzeil haalt. Van Woerden is daar nog niet van overtuigd. 'Ik denk dat de bal bij de overheid ligt. Die moet snel zorgen voor betrouwbare emissiecijfers en normen en de bandbreedte aangeven waarbinnen een vergunning kan worden afgegeven, eventueel met een onzekerheidsmarge, op basis waarvan een voortoets kan worden uitgevoerd of een vergunning kan worden afgegeven.'