Term 'natuurinclusieve landbouw' roept weerstand op

De community is 2019 gestart met een pilot onder 150 veehouders. In 2020 is de community uitgebreid met akkerbouwers en tuinders en gegroeid naar 199 deelnemers. In 2020 deden er 97 veehouders mee, 68 akker- en tuinbouwers en 34 deelnemers met een gemengd bedrijf. Die hadden zowel een veehouderij- als akker/tuinbouwtak. Het eindrapport heeft landbouwminister Carola Schouten woensdag gedeeld met de Tweede Kamer.

De deelnemers werden over diverse onderwerpen naar hun mening gevraagd. Opvallend is dat boeren en tuinders weerstand ervaren bij de term 'natuurinclusieve landbouw', terwijl ze wel open staan voor initiatieven op dit terrein. De term suggereert in de beleving van de deelnemers dat natuur en landbouw op dit moment niet samengaan, terwijl het voor boeren vanzelfsprekend is om de natuur te integreren in hun werk.

Daarnaast verwachten ze dat natuurinclusieve landbouw meer druk op de onderneming legt, door hogere lasten en minder opbrengsten. Ook voelen boeren en tuinders een strijdigheid tussen de eisen die de overheid stelt en het gedrag van consumenten. Die willen niet betalen voor de extra stappen van boeren.

Financiële risico's

De mate waarin boeren op dit moment 'natuurinclusieve landbouw' toepassen, is zeer verschillend: van een bloemenstrook langs een akker tot een volledig natuurinclusief bedrijf. Een deel van de ondernemers ziet niet veel in natuurinclusieve landbouw. Deze boeren en tuinders ervaren dat er veel financiële investeringen en risico's bij natuurinclusieve landbouw komen kijken, terwijl ze geen tot weinig mogelijkheden zien om de initiatieven winstgevend te maken.

Ondanks dat hier subsidies voor bestaan, geven boeren aan dit gevoelsmatig onvoldoende stabiel te vinden als inkomstenbron. Door beperkende regels voelen deze ondernemers zich bovendien geremd om zelf actie te ondernemen die 'buiten de kaders' valt. Boeren zijn sceptisch over de status van natuurinclusieve landbouw op de lange termijn. In de beleving van veel boeren is de focus hierop tijdelijk van aard en onderhevig aan politieke voorkeuren.

Ze betwijfelen daardoor of opleidingen snel genoeg aangepast kunnen worden, voordat natuurinclusieve landbouw wordt vervangen door een nieuwe vorm van landbouw. Het verdiepen in natuurinclusieve landbouw moet wel een mogelijkheid zijn, vinden ze, maar geen verplichting. Boeren vinden het belangrijk om in de opleiding verschillende opties te belichten met hun voor- en nadelen, zodat toekomstige boeren zelf de keuze kunnen maken voor een bedrijfsvoering die bij hen past.

Omschakeling naar kringlooplandbouw

In de LNV community werd ook gevraagd naar de rol van consumenten in de omschakeling naar kringlooplandbouw. Hoe kunnen consumenten gestimuleerd worden om duurzame keuzes te maken? Boeren zijn overwegend positief om consumenten aan te zetten tot het kopen van duurzame, Nederlandse producten.

Vooral de focus op Nederlandse producten spreekt veel boeren aan. In de ogen van de deelnemers zijn alle producten vanuit de Nederlandse landbouw in zekere zin duurzaam, vanwege de hoge productiestandaard in de landbouw en het beperkte transport ten opzichte van import. De deelnemers van de LNV community hopen dat het ministerie de 'trots' gaat uitstralen over de Nederlandse landbouw en dat consumenten hierin meegaan.

Uitvoerbaarheid

Wel twijfelen boeren en tuinders over de uitvoerbaarheid. De consument kiest in de ogen van boeren uiteindelijk voor goedkoop voedsel in plaats van duurzaam, Nederlands voedsel. Daarnaast is de consument volgens de boeren niet de enige speler in de keten.

De deelnemers hebben weinig vertrouwen in de rol van supermarkten. Ze hebben het idee dat supermarkten vooral met hun eigen winst bezig zijn. Boeren en tuinders zijn bang dat supermarkten een hogere prijs niet doorberekenen naar de boer en importproducten alsnog voor een lagere prijs aanbieden.

Prijsverschil verkleinen tussen duurzaam en regulier

De deelnemers aan de community van LNV zien de meeste potentie in het verkleinen van het prijsverschil tussen reguliere en duurzame producten, het herkenbaar maken van de duurzaam geproduceerde producten en het informeren van consumenten.

Veel boeren zien de mogelijkheid om prijsregelgeving in te voeren voor supermarkten en tussenhandelaren, zodat de boer een reëlere prijs krijgt voor de producten. De Europese Unie zou volgens boeren een gelijk speelveld voor de import en export moeten waarborgen. Volgens de deelnemers kan import beperkt worden. Op deze manier zullen consumenten meer Nederlandse producten kopen.