Vertrouwen boeren en tuinders nog niet groot

De index voor de totale land- en tuinbouw steeg in het vierde kwartaal van 2020 met 2 punten en kwam uit op 9 punten. Na een meting vlak na het eerste kwartaal van 2020 was de index gezakt tot -4 punten. Maar deze is bij de recentste enquête over het vierde kwartaal van 2020 voor de derde opeenvolgende keer gestegen.

Dit blijkt uit de Agro Vertrouwensindex van LTO Nederland, Flynth adviseurs en accountants, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Wageningen Economic Research.

De stemmingsindex die de huidige situatie op het bedrijf weergeeft daalde met 2 punten, terwijl de verwachting voor de komende twee à drie jaar verbeterde met bijna 6 punten. Beide indicatoren vormen samen de Agro Vertrouwensindex. De stemmingsindex is door deze daling gezakt tot 13,5 punt. Terwijl de verwachting voor de middellange termijn door de toename weer boven het nulpunt is uitgekomen en nu op bijna 5 punten staat.

'Het zijn onzekere tijden', zegt LTO-voorzitter Sjaak van der Tak. 'Er zijn zorgen over de onderneming vandaag, maar ook in de toekomst. Dat begrijp ik. Er is onzekerheid over bedrijfsopvolging, het verdienmodel en de coronacrisis. Hopelijk zet de licht stijgende lijn die we dit jaar zien verder door. LTO Nederland maakt zich daar hard voor: financieel gezonde bedrijven en een toekomstbestendige sector.'

Huidige stemming per sector

De huidige situatie op het bedrijf (stemmingsindex) liet een gevarieerd beeld zien bij de onderliggende sectoren in het vierde kwartaal van 2020. Bij twee sectoren steeg de index en bij vier sectoren daalde deze. De sterkste daling vond plaats bij akkerbouwers (ruim 4 punten lager), gevolgd door de melkveehouders (-2,8 punten).

Bij de glas- en vollegrondstelers (in de bloembollen-, boomkwekerij-, opengrondsgroente- en fruitsector) was de daling beperkter met respectievelijk -1,1 en -1,6 punt. Bij de pluimvee- en varkenshouders steeg de stemmingsindex. In beide sectoren steeg deze met ongeveer 4 punten.

Hoewel er in elke sector meer ondernemers positief dan negatief zijn over de huidige situatie op het bedrijf, is in de tuinbouw de stemming het best. Ondanks de recente daling is de stemming terug op het niveau van voor de coronacrisis en liggen de indexen in de vollegronds-en glastuinbouw boven het langlopende gemiddelde. Akkerbouwers en melkveehouders zijn somber gestemd. In deze sectoren liggen de huidige indexwaarden ver onder het langlopende gemiddelde van deze sectoren.

Middellange termijn positiever

Boeren en tuinders zijn over de situatie van hun bedrijf op de middellange termijn (twee tot drie jaar) weer wat positiever. Deze index steeg met bijna 6 punten. Hiermee zien net iets meer ondernemers de toekomst weer positief in ten opzichte van de pessimisten. De index steeg van -1 naar 5 punten.

Akkerbouwers geven vooral aan verbeteringen op lange termijn te zien. De index groeide hier met bijna 19 punten. De index staat nu op 5 punten. In het derde kwartaal van 2018 was de index voor het laatst hoger dan nu. De stijging van het vertrouwen voor de middellange termijn werd breed gedragen.

De stijging van de index in andere sectoren was een stuk bescheidener. Zo steeg de index in de pluimveehouderij met 6 punten en bleef de stijging in andere sectoren beperkt met 1 à 2 punten. Bij de varkenshouderij daalde de index zelfs licht met 0,5 punt.

Terugkijkend nog wel negatief

Terugkijkend op de afgelopen twaalf maanden zijn ondernemers nog altijd negatief. De conjunctuurindex 'terugkijkend' daalde met ruim 4 punten en blijft met -24 punten sterk negatief. Eigenlijk was men over alle onderliggende indicatoren negatiever. Hogere kosten (-1,4 punt), lagere opbrengstprijzen (-4,9 punt) en lagere productie (-1,2 punt) zorgden voor een lagere omzet (-5,3 punt) en winst (-8,2 punten).

Met name varkenshouders stelden hun blik over de laatste twaalf maanden negatief bij (-14 punten). Ook akkerbouwers deden dat (-6,7 punt). In andere sectoren waren de veranderingen minder groot, waarbij de tuinbouwsectoren iets positiever waren ten opzichte van een kwartaal geleden en de dierlijke sectoren iets negatiever.

Verwachtingen voor dit jaar

Vooruitkijkend naar de komende twaalf maanden zijn Nederlandse boeren en tuinders ook negatief gestemd. De conjunctuurindex 'vooruitkijkend' staat in het derde kwartaal nog op -7 punten. Al sinds het vierde kwartaal van 2017 is de index negatief. De index was in dit vierde kwartaal wel opnieuw hoger dan een kwartaal eerder (+4 punten) maar het herstel vlakt af. Hoewel alle onderliggende indicatoren opnieuw toenamen, bleven veel indexen negatief, op de productie en winst na.

Vooral akkerbouwers en varkenshouders zien het de komende twaalf maanden positiever in dan een kwartaal eerder. Ondanks dat blijft de index in de akkerbouw de laagste van alle sectoren (-10,7 punt). Alleen in de vollegrondstuinbouw zijn meer ondernemers positief dan negatief gestemd (0,7 punt).

De enquête is verstuurd op 5 januari en het panel kon tot 25 januari zijn mening geven. Er hebben bijna 650 bedrijven deelgenomen aan de enquête, een record. In de enquête wordt niet gevraagd naar het motief van de gegeven antwoorden. Deze wordt beïnvloed door veel factoren, zoals de coronacrisis, weersomstandigheden, handelsbarrières, beleid of de eigen bedrijfssituatie.